Τζέσε Όουενς:Ένα «μαύρο βέλος» στην καρδιά του φασισμού
Τρί, Μαΐ 25, 2021
Ήταν 25 Μαΐου του 1935 όταν ο θρυλικός σπρίντερ και άλτης Τζέσε Όουενς κατάφερε να «σπάσει» έξι παγκόσμια ρεκόρ σε μία ώρα. Μεταξύ άλλων, έγινε ο πρώτος άλτης που πέρασε τα 8 μέτρα στο άλμα εις μήκος, με επίδοση 8,13. Έναν χρόνο μετά, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου θα κερδίσει 4 χρυσά μετάλλια (100μ, 200μ, 4x100, μήκος), προκαλώντας την οργή του Χίτλερ που αρνήθηκε να τον συγχαρεί και κατ’ άλλους αποχώρησε και από το στάδιο…
Απόγονος σκλάβων και γιος δουλοπάροικων
Ο Τζέσε Όουενς, ο επονομαζόμενος και «μαύρο βέλος», ήταν απόγονος σκλάβων και γιος δουλοπάροικων με καταγωγή από την Αλαμπάμα. Ο ίδιος, όπως και τα άλλα δέκα μεγαλύτερα αδέρφια του, αναγκάστηκε να δουλέψει ήδη από τα 7 του χρόνια μαζεύοντας βαμβάκι, για να καταφέρει ο ίδιος και η οικογένειά του να επιβιώσουν. Πηγαίνοντας στο Γυμνάσιο, παρά τις δυσκολίες των παιδικών του χρόνων, ο Τζέσε Όουενς εντυπωσιάζει τον γυμναστή του με τις εκπληκτικές αθλητικές του επιδόσεις, ο οποίος για να τον δελεάσει προκειμένου να πηγαίνει στις προπονήσεις, του είχε τάξει ένα καθημερινό πλούσιο πρωινό. Τα επόμενα χρόνια συμμετέχει σε πολλές αθλητικές διοργανώσεις, στις οποίες αποκτά και το προσωνύμιο «μαύρο βέλος», λόγω της απίστευτης ταχύτητάς του. Στις διοργανώσεις αυτές διακρίνεται και βραβεύεται για τις επιδόσεις του.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1936
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1936, που πραγματοποιήθηκαν στο Βερολίνο της Γερμανίας σε μια εποχή που η άνοδος του φασισμού σε όλη την Ευρώπη ήταν αλματώδης. Διαφαίνονταν ως μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για το ναζιστικό κόμμα του Χίτλερ, προκειμένου να προβάλει σε ολόκληρο τον κόσμο την υποτιθέμενη «ανωτερότητα της Αρίας φυλής». Μάλιστα, οι ναζί δεν δίστασαν να καταθέσουν πρόταση ακύρωσης της συμμετοχής Εβραίων και έγχρωμων αθλητών. Είναι ωστόσο χαρακτηριστικό ότι από τα 11 μετάλλια που απέσπασαν εκείνη τη χρονιά οι ΗΠΑ, τα 6 τα κέρδισαν έγχρωμοι αθλητές, με τον Όουενς να αποσπά 4 χρυσά, καταρρίπτοντας ταυτοχρόνως και δύο κορυφαίες ολυμπιακές επιδόσεις. Λέγεται, μάλιστα, ότι ο Χίτλερ, ο οποίος παρακολουθούσε του αγώνες, μόλις είδε τις επιδόσεις του Όουενς αποχώρησε εκνευρισμένος από τον αγωνιστικό χώρο.
Κι αν η συμπεριφορά του Χίτλερ θεωρήθηκε αναμενόμενη, δεν είχε καλύτερη υποδοχή στην πατρίδα του… Ο ίδιος ο Όουενς δήλωσε: «Όταν επέστρεψα στη γενέτειρά μου, έπειτα από όλες τις ιστορίες με τον Χίτλερ, δεν μπορούσα καν να καθίσω στις πρώτες σειρές των λεωφορείων, έπρεπε να συνεχίσω να ανεβαίνω από την πίσω πόρτα». Και ενώ οι λευκοί αθλητές δέχθηκαν θερμά συγχαρητήρια και απόλαυσαν προνόμια, οι έγχρωμοι αθλητές, μαζί και ο Όουενς, δεν επιτρεπόταν να μπαίνουν ούτε καν στα ασανσέρ των ξενοδοχείων, καθώς αυτά ήταν μόνο για λευκούς! Αφοπλιστική ήταν και η απάντηση, που έδωσε ο Όουενς σε δημοσιογράφο, όταν τον ρώτησε πώς ένιωσε που δεν τον συνεχάρη ο Χίτλερ. Ο αθλητής απάντησε: «Γιατί; Θα με συγχαρεί ο πρόεδρος των ΗΠΑ;»…
Νίκη-σύμβολο ενάντια στον ρατσισμό και τον φασισμό
Ο Όουενς με την παρουσία του στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου και με τις εξαιρετικές του επιδόσεις κατάφερε ένα σημαντικό χτύπημα στη ναζιστική προπαγάνδα της εποχής του. Κατέρριψε τις ανυπόστατες θεωρίες των φασιστών για «ανώτερες» και «κατώτερες» φυλές. Η νίκη του έγινε σε όλο τον κόσμο ένα σύμβολο ενάντια στον ρατσισμό, που μάλιστα προκάλεσε την οργή των ναζί.
Ο Όουενς, τα επόμενα χρόνια για να τα βγάλει πέρα οικονομικά και να επιβιώσει με την οικογένειά του δούλεψε ως εργάτης. Μάλιστα, έφτασε στο σημείο να αναγκαστεί να συμμετέχει σε αγώνες ταχύτητας με ζώα, όπως σκύλους και άλογα... Ένας αθλητής με εξαιρετικές επιδόσεις, που όμως ποτέ δεν αναγνωρίστηκε από τις κυβερνήσεις και μέσα και έξω από τη χώρα του, γιατί απλά ήταν έγχρωμος. Αντίθετα, όμως, τόσο στους Ολυμπιακούς στο Βερολίνο, όσο και πίσω στην Αμερική, πλήθος κόσμου τον λάτρεψε και τον αποθέωσε.
Ο Τζέσε Όουενς, που όλη του τη ζωή πρέσβευε με τη στάση του το δίκαιο, λίγο πριν το θάνατό του, στις 31 Μαρτίου του 1980, βγήκε ανοιχτά και δήλωσε την αντίθεσή του στο μποϊκοτάζ που επέβαλε ο πρόεδρος των ΗΠΑ στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Σοβιετικής Ένωσης, του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους στην ιστορία της ανθρωπότητας.
(Τα στοιχεία προέρχονται από τη στήλη «Πάμε Γυμνάσιο» του τεύχους 1055 του «Οδηγητή»).