Φέτος βρισκόμαστε 50 χρόνια από τον ξεσηκωμό του Πολυτεχνείου τον Νοέμβρη του 1973 και η Επιτροπή Προπαγάνδας του Κεντρικού Συμβουλίου της ΚΝΕ αποφάσισε να δημιουργήσει ένα ξεχωριστό ντοκιμαντέρ που θα αναδείξει την ιστορία μέσα από πρωτότυπο αρχειακό υλικό και συνεντεύξεις με πρωταγωνιστές της εποχής.
Για άλλη μια φορά, λοιπόν, αποφασίσαμε να διαβάσουμε, να μάθουμε, να περιπλανηθούμε στα γεγονότα που άφησαν το σημάδι τους στην ιστορία του εργατικού-λαϊκού και νεολαιίστικου κινήματος της χώρας μας.
Ακολουθώντας ηρωικά ίχνη
Περιπλανηθήκαμε από τις συζητήσεις μιας παρέας μαθητών στην Πλατεία Μαβίλη κάτω από τη μύτη αστυνομικών που έπιναν τον καφέ τους μέχρι το θανατονήσι της Γιούρας, από τα σκληρά βασανιστήρια στην Μπουμπουλίνας μέχρι τον σύντροφο που έψαχνε ένα κομμάτι συνδετήρα για να φτιάξει με την ψίχα του ψωμιού ακόμα ένα πιόνι για το αυτοσχέδιο σκάκι της εξορίας, από τις γιάφκες του παράνομου εκδοτικού μηχανισμού του “Οδηγητή” και της “Πανσπουδαστικής” μέχρι το εργοστάσιο που έδιναν οι εργάτες από το υστέρημά τους στους κομμουνιστές που είχαν γυρίσει από την εξορία οικονομική ενίσχυση για το Κόμμα τους. Εικόνες που δύσκολα τις χωράει ο νους μας, αλλά και στιγμές που ατσάλωσαν το Κόμμα μας και ανέδειξαν τη δύναμη που κρύβει ο άνθρωπος που έχει το δίκιο με το μέρος του.
Το ντοκιμαντέρ είναι αποτέλεσμα πολύμηνης, συλλογικής δουλειάς μελών και φίλων της ΚΝΕ, που με αυτοθυσία έφεραν εις πέρας ένα πραγματικά αξιόλογο αποτέλεσμα. Σε αυτή τη διαδικασία βασιστήκαμε στις τελευταίες επεξεργασίες του ΚΚΕ και στον νέο τόμο του Δοκιμίου Ιστορίας για την περίοδο 1967-74, ενώ είχαμε και την ευκαιρία να έρθουμε σε επαφή και με το τεράστιο και πλούσιο αρχειακό υλικό του Κόμματος. Αυτή η διαδικασία είχε σίγουρα πολλές δυσκολίες. Ατέλειωτο ψάξιμο αρχειακού υλικού, εφημερίδων της εποχής, του παράνομου “Οδηγητή” και “Ριζοσπάστη”, μαρτυριών που μεταφέρουν το κλίμα της περιόδου. Αμέτρητες ώρες πάνω από τους υπολογιστές για την τελική μορφοποίηση του ντοκιμαντέρ και πολλά άλλα που ταυτόχρονα έπρεπε να γίνουν γιατί οι εξελίξεις είναι πυκνές…
Γνωρίσαμε ανθρώπους που οι σκέψεις και η προσωπικότητά τους διαπαιδαγωγούν
Οι πιο δυνατές στιγμές, όμως, ήταν οι συζητήσεις με πρωταγωνιστές της εποχής, είτε όσων εμφανίζονται στο ντοκιμαντέρ είτε όσων συζητήσαμε κατά τη διάρκεια της έρευνάς μας και τελικά δε θέλησαν να δημοσιευτούν οι εμπειρίες τους. Κι αυτό γιατί η συναισθηματική φόρτιση ήταν τεράστια. Για τους περισσότερους από τους συνομιλητές μας ήταν μια ιδιαίτερα επίπονη διαδικασία το να επιστρέψουν τον νου τους σε αυτές τις σκοτεινές μέρες. Άνθρωποι που αντιμετώπισαν την καταστολή, την ποινή της φυλακής, ακόμη και την εξορία, αλλά ποτέ δεν ταλαντεύτηκαν. Στάθηκαν όρθιοι απέναντι στο θηρίο, ακόμα και όταν οι βασανιστές δοκίμαζαν την ψυχή τους. Είναι χαρακτηριστικό αυτής της πάστας ανθρώπων, το γεγονός ότι όλοι ανεξαιρέτως μας είπαν ότι αυτό που πέρασαν “δεν ήταν τίποτα μπροστά σε αυτά που πέρασαν άλλοι σύντροφοι”. Όλοι ήθελαν να τιμήσουν τους συντρόφους που δεν είναι πια μαζί μας. Συντρόφους και συντρόφισσες, που -όπως μας είπαν- “μοιράστηκαν τον ίδιο πάγκο”, αναφερόμενοι στα απάνθρωπα βασανιστήρια που άντεξαν δίπλα-δίπλα, ο ένας μετά τον άλλο. Να τιμήσουν όλους αυτούς τους άγνωστους ήρωες που τους έκρυψαν στα σπίτια τους ρισκάροντας τη ζωή τη δική τους και της οικογένειάς τους.
Αντίστοιχα, είναι εντυπωσιακό ότι όλοι τους απέφευγαν να μιλήσουν για όποιο γεγονός δεν ήταν οι ίδιοι μπροστά, σε μια προσπάθεια να μη φανεί με κανέναν τρόπο ότι ιδιοποιούνται πράξεις άλλων. Σπάνια έχει κάποιος την ευκαιρία να συναντήσει τέτοιους ανθρώπους και είμαστε πραγματικά πολύ χαρούμενοι που είχαμε αυτή την ευκαιρία. Τους ευχαριστούμε από καρδιάς που μας μίλησαν. Γνωρίζουμε ότι ήταν μια ιδιαίτερα επίπονη διαδικασία για τους ίδιους και ελπίζουμε να καταφέραμε με επιτυχία να μεταφέρουμε τα συγκλονιστικά στην οθόνη, ώστε να κρατήσουμε τον αγώνα τους ζωντανό και να τον συνεχίσουμε μέχρι την τελική νίκη. Όπως συνήθιζαν να μας λένε: “και μην ξεχνάτε, η δικτατορία του κεφαλαίου είναι ακόμα εδώ, πιο ύπουλη, οπότε πρέπει να συνεχίσουμε τον αγώνα, μέχρι να νικήσει ο λαός”.
Στο ερώτημα, “πώς αντέξατε, πώς τα καταφέρατε όλα αυτά;”, οι απαντήσεις ήταν πολλές και μπορούν να δείξουν τον δρόμο για κάθε νέο και νέα που θέλει να αγωνιστεί απέναντι στη βαρβαρότητα. “Είχαμε δίψα για διάβασμα που μας εξόπλιζε”, “ήμασταν όπου ήταν η νεολαία και κάναμε ψηστήρι”, “είχαμε τις αξίες μας, την αλληλεγγύη, τη συλλογικότητα και την Οργάνωση που μας ατσάλωναν”. “Οι συνθήκες γέννησαν τον ηρωισμό” μας έλεγαν ξανά και ξανά. Κρατάμε κάθε τους κουβέντα, κάθε συμβουλή και εμπειρία τους...
Όλα τα παραπάνω είναι μόνο ορισμένες πλευρές από την επαφή μας με τη ζωντανή ιστορία του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, του εργατικού και φοιτητικού κινήματος της χώρας μας. Η συνάντηση αυτή με την ιστορία του ΚΚΕ, πέρα από την έντονη συναισθηματική φόρτιση, μας έδωσε επίσης την απαραίτητη έμπνευση και δύναμη για να προχωρήσουμε μπροστά. Ελπίζουμε το ντοκιμαντέρ να μεταφέρει κάποιες από τις εμπειρίες που ζήσαμε εμείς και να δώσει την απαραίτητη ώθηση για την παραπέρα μελέτη της ιστορίας του Κόμματος. Καλή θέαση και καλό διάβασμα.
Επιτροπή Προπαγάνδας του ΚΣ της ΚΝΕ
Συμμετέχουν (με αλφαβητική σειρά) οι:
Αριάδνη Αλαβάνου
Δημήτρης Γόντικας
Γιώργος Καραγιάννης
Δημήτρης Κουτσούμπας
Άλκης Παπαδήμας
Αλέκα Παπαρήγα
Λάμπρος Τόκας
Σπύρος Χαλβατζής
* Ευχαριστούμε θερμά όλους τους συντρόφους που βοήθησαν και τη συντρόφισσα Αγγελική Σωτήρη γιατί στις λίγες ώρες που συναναστραφήκαμε μας έδωσε πολλά μαθήματα ζωής.
Πρώτη προβολή την Πέμπτη 16 Νοέμβρη, στις 18:00, στο κτίριο Αβέρωφ (ΕΜΠ)