Η Οκτωβριανή Επανάσταση φωτίζει τον δρόμο για το σήμερα
Σάβ, Νοε 6, 2021
Το «υπάρχει άλλος τρόπος να ζήσουμε;» είναι από τα πιο συχνά ερωτήματα που γεννιούνται στους νέους και τις νέες που ασφυκτιούν στα πλαίσια αυτού του συστήματος, βλέπουν τα όνειρα τους να τσαλαπατιούνται το ένα μετά το άλλο. Ταυτόχρονα, η προσπάθεια συκοφάντησης της σοσιαλιστικής κοινωνίας και της προσπάθειας οικοδόμησης του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ διαρκώς και εντείνεται από την αστική προπαγάνδα. Στόχος είναι οι νέοι και οι νέες που προβληματίζονται να μην προσεγγίσουν την μόνη φιλολαϊκή προοπτική, δηλαδή την πάλη για την ανατροπή της καπιταλιστικής κοινωνίας και την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής. Ο «σοσιαλισμός κατέρρευσε», «το ΚΚΕ παλεύει για κάτι που έχει αποτύχει», είναι ορισμένα από αυτά που διατυμπανίζουν.
Τον Δεκέμβρη συμπληρώνονται 30 χρόνια από την επικράτηση της αντεπανάστασης στην Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ), ενώ το 2022 συμπληρώνονται 100 χρόνια από την Ίδρυσή της. Είναι λοιπόν, μια ευκαιρία να γνωρίσουμε την συγκεκριμένη ιστορική περίοδο και τα επιτεύγματα του σοσιαλιστικού κράτους στον 20ο αιώνα, να έρθουμε πιο κοντά με βασικά συμπεράσματα και εκτιμήσεις που βγάζουμε από την πρώτη προσπάθεια οικοδόμησης του σοσιαλισμού.
Παρακάτω αναδημοσιεύουμε αποσπάσματα από την συνέντευξη του Μ. Παπαδόπουλου, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, στην εκπομπή «Ιστορικά και Αληθινά» με τον Γιάννη Μιχελάκη, στον «RealFM».
Γιατί ξεσπά επαναστατική κατάσταση στην Ρωσία, σε αντίθεση με ό,τι προέβλεψε ο Μαρξ, ότι μια κομμουνιστική επανάσταση θα συμβεί σε μια ανεπτυγμένη βιομηχανικά χώρα; Έπεσε έξω ο Μαρξ;
Όχι, ο Μαρξ είχε προβλέψει τις νομοτέλειες που μπορούν να οδηγήσουν σε επαναστατική κατάσταση (…). Ας δούμε γιατί προέκυψε στο έδαφος της Ρωσίας και δεν προέκυψε εκείνη τη στιγμή στην Αγγλία, τη Γαλλία κλπ.
Η πρώτη παράμετρος αφορά την απότομη επιδείνωση της κατάστασης του πληθυσμού. Ο πόλεμος συνεχίζεται, έχουμε εκατομμύρια νεκρούς και τραυματίες και παράλληλα έχουμε μια διαχείριση από τη μεριά της άρχουσας τάξης, η οποία δεν αντιμετωπίζει στοιχειώδεις ανάγκες της κοινωνίας, αλλά διαιωνίζει την φτώχεια, την πείνα.
Δεύτερον υπάρχει διάσπαση «στους πάνω»: ο τσάρος από ένα σημείο και μετά σκέφτεται να βγει από τον πόλεμο, ενώ η αστική τάξη συνεχίζει να επιδιώκει τη συμμετοχή στον πόλεμο πλάι στην Αγγλία και τη Γαλλία, για την εξυπηρέτηση των ζωτικών τους συμφερόντων. Επιπλέον έχουμε μια σειρά ήττες στο μέτωπο όπου χάνονται εδάφη από τη Ρωσική Αυτοκρατορία στις Βαλτικές χώρες και την Πολωνία, ενώ σημειώνονται και μια σειρά μικρές εξεγέρσεις διάφορων εθνοτήτων που συναντώνται μέσα στην Ρωσική Αυτοκρατορία. Όλα αυτά δημιουργούν ένα εκρηκτικό μίγμα.
Άρα, έχουμε απότομη επιδείνωση της κατάστασης της κοινωνίας, τους «πάνω» να μη μπορούν να κυβερνήσουν όπως πριν και τρίτον τους «κάτω» να μη θέλουν να κυβερνηθούν όπως πριν. Δηλαδή υπάρχει έντονη λαϊκή δυσαρέσκεια την οποία εκφράζει κυρίως η εργατική τάξη στις πόλεις. Τίθενται εκ των πραγμάτων κάποια βασικά ζητήματα για τα οποία πρέπει να ληφθούν αποφάσεις, όπως η συνέχεια ή όχι του πολέμου, η ειρήνη, το ψωμί, δηλαδή να μπει τέρμα στην πείνα και τη φτώχεια και η γη, προκειμένου να βελτιωθεί αποφασιστικά η κατάσταση των αγροτών. Πάνω σε αυτό το έδαφος εκδηλώνεται επαναστατική κατάσταση. (…)
Εδώ πρέπει να δούμε ένα βασικό ζήτημα: τον ρόλο της επαναστατικής πρωτοπορίας που είναι οι μπολσεβίκοι. Κάτω από την καθοδήγηση του Λένιν, η ηγεσία των μπολσεβίκων βάζει πλώρη για να πάρει η εργατική τάξη την εξουσία. Χαράσσει στόχο για την εργατική τάξη και την οργανώνει, εμφανίζοντας εργατικές οργανώσεις.
Πριν την Οκτωβριανή επανάσταση υπήρχε η επανάσταση του Φλεβάρη όπου προκύπτει ένα δημοκρατικό επίχρισμα. Μήπως η Οκτωβριανή επανάσταση ήταν ένα πραξικόπημα;
Πριν καν την επανάσταση του Φλεβάρη, υπάρχει δίπλα στην αστική τάξη και την Δούμα, η αυτοτελής οργάνωση των εργατών, στα Σοβιέτ. Είναι μια πρωτότυπη οργάνωση πολύ πιο ανεπτυγμένη από τα συνδικάτα των δυτικών κρατών. Είναι μια αυτοτελής οργάνωση της εργατικής τάξης με ένοπλα τμήματα, με ανακλητούς αντιπροσώπους, δηλαδή κάθε μέρα μπορείς να ψηφίσεις και να ανακαλέσεις τους αντιπροσώπους σου. Ήδη έχουν διαμορφωθεί τα φύτρα της εργατικής εξουσίας.
Στην επανάσταση του Φλεβάρη ανατρέπεται ο τσάρος και υπάρχει η εξής εικόνα: από τη μία δημιουργείται από την αστική τάξη η προσωρινή κυβέρνηση όπου πρωθυπουργός είναι ο Κερένσκι και από την άλλη στα Σοβιέτ, συνυπάρχουν οι δυνάμεις των μπολσεβίκων, των μενσεβίκων, των αριστερών εσέρων και άλλοι.
Είναι η στιγμή που ανατρέπεται ο τσάρος. Έτσι, ανοίγει η συζήτηση αν θα πάρουν την εξουσία τα σοβιέτ ή η αστική τάξη. Έχουμε μια πορεία από τον Φλεβάρη μέχρι τον Οκτώβρη που παίρνουν την εξουσία τα Σοβιέτ, χάρη στη γραμμή του Λένιν που έλεγε: καμία υποστήριξη, στην προσωρινή αστική δημοκρατική κυβέρνηση. Καμία υποστήριξη στην εδραίωση της αστικής δημοκρατίας μετά την πτώση του τσάρου, αλλά οργάνωση της εργατικής τάξης για να πάρει την εξουσία.
Επανέρχομαι στο τελευταίο ερώτημα, «επανάσταση ή πραξικόπημα;».
Να τονίσουμε ότι ούτε ο τσάρος ανατράπηκε με εκλογές και ψηφοφορία, ούτε και παλαιότερα ο Λουδοβίκος στη Γαλλία του 1789, έφυγε με εκλογές. Μια επαναστατική πρωτοπορία ήταν στη Γαλλία, οι γιακωβίνοι με τον Ροβεσπιέρο, μια επαναστατική πρωτοπορία και στην Ρωσία ανέτρεψε τον Τσάρο.
Κάθε οπισθοδρομικό σύστημα παραγωγής δεν αποσύρεται χωρίς βία, ούτε η φεουδαρχία αποσύρθηκε ειρηνικά. Για να κρίνουμε αν είναι μια λαϊκή επανάσταση είναι προοδευτική ή όχι, πρέπει να κρίνουμε το βασικό: δίνει ώθηση στην κοινωνική απελευθέρωση ή όχι;
Στις αστικές επαναστάσεις για παράδειγμα, κατοχυρώνεται το δικαίωμα να αλλάζει αφεντικό ο εργάτης, σε σχέση με τον δουλοπάροικο και να ψηφίζει κάθε κάμποσα χρόνια τους αντιπροσώπους. Στην Οκτωβριανή Επανάσταση γίνεται κάτι ακόμα πιο σημαντικό: κατοχυρώνεται μια κοινωνία όπου δεν επιτρέπεται κανείς να είναι αφεντικό και να έχει άλλους στη δούλεψή του, τα μέσα παραγωγής κοινωνικοποιούνται και ανήκουν στο νέο κράτος της κοινωνίας.
Το δεύτερο στοιχείο, το τυπικό εκλογικό δικαίωμα στον καπιταλισμό, γίνεται καθημερινό δικαίωμα στη νέα εξουσία. Κάθε μέρα δηλαδή, ο εργάτης μπορεί να παίζει ρόλο στην λήψη και υλοποίηση των αποφάσεων, αν και δεν διατηρήθηκε αυτό καθόλη την πορεία της ΕΣΣΔ. Μπορεί δηλαδή να ανακαλεί τους αντιπροσώπους του, να δρα σε μια ανώτερου τύπου δημοκρατία. Αυτό έδωσε τη δυνατότητα στην εργατική τάξη να βγει από το περιθώριο της ιστορίας και να βγει στο προσκήνιό της.
(…) Με εξαίρεση τους μπολσεβίκους, μια σειρά δυνάμεις με ταλαντεύσεις το προηγούμενο διάστημα όπως οι εσέροι και οι μενσεβίκοι, συμμετέχουν ή δείχνουν ανοχή στο στρατόπεδο των «λευκών». Αυτές οι δυνάμεις δέχονται την υποστήριξη μέσω ιμπεριαλιστικής επέμβασης, με πρώτο έδαφος επίθεσης αυτό της Ουκρανίας. 14 χώρες στέλνουν στρατεύματα ενάντια στην επανάσταση, ανάμεσά τους και η Ελλάδα του Ελευθέριου Βενιζέλου. Αυτό είναι ένα άλλο στοιχείο για να δούμε αν ήταν επανάσταση ή πραξικόπημα. Δηλαδή αν ο λαός στέναζε κάτω από την εξουσία των μπολσεβίκων, θα συντάσσονταν κάτω από τους λευκούς για να τους διώξουν. Δεν έγινε όμως κάτι τέτοιο. Αντίθετα ηρωικά αντιπάλεψε την ιμπεριαλιστική επέμβαση, με λυσσαλέες μάχες και τεράστιες καταστροφές.
Φτάνουμε σιγά – σιγά πιο κοντά στο σήμερα, για να δούμε αν τελικά η Οκτωβριανή Επανάσταση είναι απλά ένα ιστορικό γεγονός, ή σηματοδοτεί κάτι για το μέλλον.
(…) Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η ΕΣΣΔ βγαίνει κατά πολύ λαβωμένη με πάνω από 20 εκατομμύρια νεκρούς, περισσότερους από οποιαδήποτε χώρα και τεράστιες καταστροφές. Καμία άλλη χώρα δε γνωρίζει τέτοιου μεγέθους καταστροφές.
(…) Μπαίνει ένα νέο στοίχημα. Ο εκσυγχρονισμός της βιομηχανίας, η παραγωγή προϊόντων σε ανώτερη ποιότητα και ποσότητα, η εισαγωγή νέων τεχνολογιών κλπ. Τότε κλιμακώνεται μια διαπάλη σχετικά με το πως θα λυθούν τα νέα προβλήματα. Υπάρχουν λοιπόν, διαφορετικές απόψεις. Αυτή η διαπάλη είναι το κλειδί για το τι ακολούθησε.
Η διαπάλη έγινε ανάμεσα στην άποψη πως αυτά τα προβλήματα πρέπει να αντιμετωπιστούν με επέκταση των σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής και στην αντίθετη άποψη που τελικά επικράτησε, ότι πρέπει να αναπτυχθεί η αγορά για να λυθούν αυτά τα προβλήματα. Από τον κεντρικό σχεδιασμό, που έπαιζε καθοριστικό ρόλο για να προσδιορίζονται οι στόχοι της οικονομίας, οδηγούμαστε σε μια κατάσταση όπου κάθε εργοστάσιο καταρτίζει το πλάνο παραγωγής του με βάση το δικό του «επιχειρησιακό κέρδος». Ταυτόχρονα ανοίγει η ψαλίδα μεταξύ διευθυντών και εργαζομένων μισθολογικά.
Στον αγροτικό τομέα δυναμώνει η ομαδική ιδιοκτησία, όπως τα κολχόζ, στα οποία έχουμε εμπορευματοχρηματικές σχέσεις. Δηλαδή πωλείται αγροτικό εμπόρευμα στην αγορά. Έχουμε τελικά την διαμόρφωση φτωχότερων και πλουσιότερων αγροτών.
Αυτό είναι και ένα μεγάλο ιστορικό μάθημα, όπου κατά τη γνώμη μας και με την αρνητική πείρα, επιβεβαιώνεται η ανωτερότητα του Σοσιαλισμού.
(…) Εξετάζοντας αυτή την πορεία, υπάρχουν αισιόδοξα στοιχεία για το μέλλον.
Πρώτον, τώρα μπορούμε να μελετήσουμε έναν αιώνα σοσιαλιστικής οικοδόμησης για να μην επαναληφθούν τα λάθη που έγιναν.
Δεύτερον, έχουμε σήμερα μεγαλύτερες τεχνολογικές δυνατότητες για να εφαρμοστεί ο κεντρικός σχεδιασμός σε σχέση με τις δυνατότητες που είχαν οι μπολσεβίκοι το 1917, ή το 1940. Δηλαδή μας δίνεται η δυνατότητα να συλλέξουμε και να επεξεργαστούμε πληροφορίες, να προβλέψουμε κοινωνικές ανάγκες για την ικανοποίησή τους.
Τρίτον και βασικότερο είναι ο καπιταλισμός σήμερα, όπου μέρα με τη μέρα φαίνεται η σήψη του. Είτε δείτε τα συστήματα δημόσιας υγείας από τη Νέα Υόρκη μέχρι και το Βερολίνο, είτε δείτε την επανάληψη των οικονομικών καπιταλιστικών κρίσεων το 2008, το 2020, βλέπουμε ένα σύστημα που μεγαλώνει το χάσμα μεταξύ των δυνατοτήτων που έχουμε να ζήσουμε καλύτερα και το πως ζούμε. Αυτές οι δυνατότητες να ζήσουμε πολύ καλύτερα, να εργαζόμαστε λιγότερο, να μην υπάρχει ανεργία, να υπάρχει δωρεάν δημόσια υγεία και παιδεία , ακυρώνονται κάτω από τη μέγγενη ενός συστήματος το οποίο θυσιάζει αυτές τις ανάγκες για την αύξηση της καπιταλιστικής κερδοφορίας. Δηλαδή ο μεγαλύτερος αντίπαλος αυτού του συστήματος είναι ο ίδιος του ο εαυτός. Γι’ αυτό όποιος και να είναι στη κυβέρνηση θα θυσιάζονται οι δικές μας ανάγκες στον βωμό του κέρδους ελάχιστων μεγαλομετόχων.