60+1 χρόνια από την πρώτη διοργάνωση:Ξεκίνησε το... Euro 2020

Η ποδοσφαιρική σεζόν που ολοκληρώθηκε πρόσφατα ήταν ιδιαίτερη και σίγουρα πρωτόγνωρη λόγω της παν­δημίας του κορονοϊού. Η πλειοψηφία των συλλόγων το περασμένο καλοκαίρι δεν έκανε κανονική προετοιμα­σία, με αποτέλεσμα οι αθλητές να υποφέρουν συχνότε­ρα από μυικούς τραυματισμούς, αγώνες αναβάλλονταν τελευταία στιγμή μιας και εντοπίζονταν κρούσματα εντός των ομάδων και φυσικά η απουσία φιλάθλων από τις εξέδρες των γηπέδων επηρέασε αισθητά το ποδόσφαιρο όπως το ξέραμε. Υπό αυτό το πρίσμα, το φετινό Euro θα έχει και αυτό τις ιδιαιτερότητές του. Συγκεκριμένα, δόθηκε για πρώτη φορά η δυνατότητα στις ομάδες να συμπεριλάβουν 26 παίκτες διαθέσιμους στην αποστολή τους, ενώ παρά το γεγονός ότι θα επι­τραπεί η προσέλευση θεατών, το ποσοστό πληρότητας στις εξέδρες θα είναι σαφώς μειωμένο, ανάλογα με τα υγειονομικά πρωτόκολλα κάθε πόλης-οικοδέσποινας.

Στο αγωνιστικό σκέλος, υπάρχουν πάντα οι γνωστές δυ­νάμεις-φαβορί, όπως η Γαλλία με ένα από τα πιο πλήρη ρόστερ τα τελευταία χρόνια και εν ενεργεία παγκόσμια πρωταθλήτρια, η Γερμανία, η Ισπανία, η νυν κάτοχος Πορτογαλία, η Ιταλία, ομάδες που τα τελευταία χρό­νια έχουν μονοπωλήσει τις παρουσίες στους τελικούς, αλλά και ομάδες όπως η Αγγλία που προσβλέπει επιτέ­λους σε μια διάκριση, το ανερχόμενο Βέλγιο, η πάντα εντυπωσιακή Ολλανδία. Υπάρχουν επίσης πρωτοεμφα­νιζόμενες ομάδες στο θεσμό όπως η Φινλανδία και η Βόρεια Μακεδονία, αλλά και ομάδες που επιστρέφουν μετά από χρόνια όπως η Σκωτία. Καθένας χρειάζεται να έχει στο νου του, ότι το Euro, όπως πλέον κάθε μεγάλη διοργάνωση, αποτελεί ένα πάρτι χορηγών, ενδεχομένως για αυτό να προτιμήθηκε ο τρόπος διεξαγωγής σε πάνω από μία χώρες, αλλά και το γεγονός ότι πραγματοποιεί­ται στη σκιά της πρόσφατης κόντρας της UEFA με τους ιδιοκτήτες ευρωπαϊκών κλαμπ, «εμπνευστές» της ευρω­παϊκής Super League (βλέπε Οδηγητή Μάη). Παρόλα αυτά, για όλους τους αγνούς ποδοσφαιρόφιλους, το Euro αποτελεί μια πρώτης τάξης ευκαιρία για καλοκαι­ρινές βραδιές με καλή παρέα και καλούς αγώνες!

Στην 60χρονη ιστορία του, το Euro ανέδειξε εντυπωσιακές ομάδες όπως η Ολλανδία του 1988, των «ιπτάμε­νων Ολλανδών» Φαν Μπάστεν και Γκούλιτ, η Γαλλία του 1984 του Μισέλ Πλατινί, η καται­γιστική Ισπανία των δύο συνεχόμενων κατακτήσεων το 2008-2012. Το Euro όμως είναι και ο θεσμός των εκπλήξεων. Τέτοιες ήταν το αλησμόνητο καλοκαίρι του 2004 με την Εθνική Ελλάδας να σοκάρει όλη την πο­δοσφαιρική Ευρώπη, αλλά και η Δανία το 1992, που τελευταία στιγμή αποφασίστηκε να συμμετάσχει στη διοργάνωση και τελικά την κατέκτησε!

Πώς όμως ξεκίνησε το ευρωπαϊκό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου; Ποιος ήταν ο εμπνευστής και τι συ­νέβη στην πρώτη διοργάνωση; Πάμε να μάθουμε!

Το 1927 ο Γάλλος ποδοσφαιρικός παράγοντας Ανρί Ντελονέ ρίχνει στο τραπέζι την ιδέα διεξαγωγής ενός Ευρωπαϊκού πρωταθλήματος Εθνικών ομάδων. Η έμπνευσή του παίρνει σάρκα και οστά αρκετά χρόνια μετά. Το 1956 στην γενική συνέλευση της UEFA εγκρί­νεται η ιδέα του και λαμβάνεται η απόφαση για τη δη­μιουργία του Κυπέλλου Εθνών Ευρώπης. Δυστυχώς, όμως, ο ίδιος είχε φύγει από την ζωή ένα χρόνο νω­ρίτερα. Προς τιμήν του, βέβαια, η πρώτη διοργάνωση που έγινε στην Γαλλία το 1960 ονομάστηκε «Κύπελλο Εθνών Ευρώπης Ανρί Ντελονέ».

Η τελική φάση που είχε οριστεί να πραγματοποιηθεί στις 6 έως 10 Ιούλη του 1960 περιελάμβανε μόλις τέσσερις ομάδες. Συνεπώς, στα προκριματικά, απολύ­τως φυσιολογικά, έγινε μεγάλη μάχη για μία θέση στα γήπεδα της Γαλλίας. Σε αυτά τα προκριματικά δηλα­δή, έλαβαν μέρος μόνο 17 χώρες, με ορισμένες πολύ ηχηρές απουσίες. Δεν είχε δηλώσει συμμετοχή η φινα­λίστ του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1958, Σουηδία, η παγκόσμια πρωταθλήτρια το 1954, Δυτική Γερμανία, η Αγγλία, η Ολλανδία και η Ιταλία. Η προκριματική φάση αποτελούνταν από δύο γύρους διπλών αναμετρήσεων.

...διεξήχθη στις 28 Σεπτεμβρίου του 1958 στη Μόσχα, ανάμεσα στη Σοβιετική Ένωση και τη Βουλ­γαρία, μπροστά σε 100.572 θεατές. Μεταξύ των χωρών που έλαβε μέρος στα προκριματικά ήταν και η Εθνική Ελλάδος, η οποία αγωνίστηκε απέναντι στην πανίσχυρη Γαλλία του Ραϊμόν Κοπά και του πρώτου σκόρερ του Μουντιάλ του ΄58, του Φοντέν. Η Εθνική ηττήθηκε με 7-1 στο «Παρκ ντε Πρενς», με τον Ηλία Υφαντή, άλλοτε επιθετικό του Ολυμπιακού, να μειώνει στο 48΄ σε 3-1. Η ρεβάνς, διαδικαστικού χαρακτήρα, που διεξήχθη στο «Απόστολος Νικολαΐδης», έληξε 1-1.

Οι τέσσερις ομάδες που κατάφεραν εντέλει να σφραγίσουν το εισιτήριο για την τελική φάση ήταν η Γαλλία, η Γιουγκοσλαβία, η Τσεχοσλοβακία και η Σοβιετική Ένωση, η οποία προκρίθηκε άνευ αγώνα. Πιο συγκεκρι­μένα, στον δεύτερο γύρο της προκριματικής φάσης επρόκειτο να αντιμετωπίσει την πανίσχυρη Ισπανία του Ντι Στέφανο, του Πάκο Χέντο και του Λουίθ Σουάρεθ, μια αναμέτρηση που όμως δεν διεξήχθη ποτέ… Στις 19 Μάη 1959, έφτασε στη Μόσχα ο προπονητής της Εθνικής Ισπανίας, Χελένιο Ερρέρα, ο οποίος παρακολούθησε τον φιλικό αγώνα μεταξύ της ΕΣΣΔ και της Πολωνίας, στον οποίο οι Σοβιετικοί νίκησαν με 7-1! Ο φασίστας δι­κτάτορας της Ισπανίας Φράνκο, μη λαμβάνοντας εγγυήσεις από τον προπονητή του ότι οι Ισπανοί θα νικήσουν τους Σοβιετικούς και φοβούμενος μια συντριβή, αποφάσισε να απαγορεύσει στους αθλητές να ταξιδέψουν στη Μόσχα, πράξη που τον κατέστησε περίγελο της ποδοσφαιρικής Ευρώπης. Έτσι οι Σοβιετικοί προκρίθηκαν δίχως να αγωνιστούν σε αυτό τον γύρο.

Ο πρώτος αγώνας της τελικής φάσης του Euro 1960 (ή «Κυπέλλου Εθνών Ευρώπης Ανρί Ντελονέ», όπως είχε ονομαστεί η παρθενική διοργάνωση), διεξήχθη στο Παρίσι στις 6 Ιου­λίου ανάμεσα στην οικοδέσποινα Γαλλία και την Γιουγκοσλαβία. Οι Γάλλοι χωρίς πλέον τους Κοπά και Φοντέν στη σύνθεσή τους, γνώρισαν σε ένα απολαυστικό παιχνίδι, την ήττα με 5-4. Αν και στο 62ο λεπτό προηγούνταν με 4-2, χάρη στα τέρματα των Βενσάν, Ετ και Βισνιέσκι, οι Γιουγκο­σλάβοι κατάφεραν μέσα σε τέσσερα λεπτά να ανα­τρέψουν το εις βάρος τους αποτέλεσμα, με σκόρερ τους Κνεζ στο 75΄ και τον σέντερ φορ της Ντινάμο Ζάγκρεμπ, Γιέρκοβιτς, στο 78΄και το 79΄.

Στον άλλο ημιτελικό που έγινε την ίδια ημέρα στο Βελοντρόμ της Μασσαλίας, η ΕΣΣΔ του προπονητή Κάτσαλιν επικράτησε πολύ εύκολα με 3-0 κόντρα στην Τσεχοσλοβακία χάρη στα γκολ των Ιβάνοφ και Πονεντέλνικ. Μια Τσεχοσλοβακία, η οποία ήταν και αυτή που κατέκτησε την 3η θέση του τουρνουά στον μικρό τελικό απέναντι στους απογοητευμένους Γάλλους οικοδεσπότες, νικώντας τους με 2-0.

Ο πρώτος τελικός της ιστορίας του Euro διεξήχθη στις 10 Ιούλη το 1960 στο «Παρκ ντε Πρενς», στο οποίο είχε γίνει και ο παρθενικός τελικός του Κυπέλλου Πρωταθλητριών το ’56 μεταξύ της Ρεάλ Μαδρίτης και της Ρεμς. Τώρα, Γιουγκοσλαβία και Σοβιετική Ένω­ση, ενώπιον 17.966 θεατών, θα διασταύρωναν τα ξίφη τους. Δύο ομάδες που είχαν αναμετρηθεί και τέσσε­ρα χρόνια νωρίτερα στον τελικό για τους Ολυμπιακούς αγώνες του 1956, όπου είχαν επικρατήσει οι Σοβιετικοί.

Και η ιστορία επαναλήφθηκε. Παρότι οι Γιουγκοσλάβοι προηγήθηκαν στο 41΄με τον Μίλαν Γκάλιτς, οι Σοβιετικοί κατάφεραν να ανατρέψουν το σκορ. Στο 49΄ο Μετρεβέλι ισοφάρισε σε 1-1, ο θρυλικός τερματοφύλακας, Λεβ Γιασίν, η λεγόμενη «μαύρη αράχνη», κράτησε το σκορ με τις επεμ­βάσεις του, για να έρθει στην παράταση ο Πονεντέλνικ, με κεφαλιά να κάνει το 2-1 και να χαρίσει το πρώτο τρόπαιο της νέας διοργάνωσης στη Σοβιετική Ένωση.

Την επόμενη μέρα, στον Πύργο του Άιφελ, έγινε η απονομή μεταλλίων στους νικητές του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Πο­δοσφαίρου. Μάλιστα, σύμφωνα με τον χρυσό σκόρερ Πονεντέλ­νικ, ο τότε πρόεδρος της Ρεάλ, Σαντιάγκο Μπερναμπέου, ήταν έτοιμος να φέρει στην Μαδρίτη τη μισή ομάδα της Σοβιετικής Ένωσης, όμως οι ίδιοι οι ποδοσφαιριστές αποφάσισαν να μην τον συναντήσουν ποτέ, μένοντας πιστοί στα ιδανικά που πρέσβευε ο αθλητισμός της σοσιαλιστικής πατρίδας τους.