Καινοτόμες μέθοδοι παραγωγής... τι «αντίκρισμα» έχουν στις ζωές μας;

Οι καπιταλιστές έχουν σταθερά «στραμμένο το μάτι τους» στην εργατική τάξη, τους απασχολεί το τοπίο που διαμορφώνεται στους κλάδους και στους χώρους δουλειάς με βάση τις τεχνολογικές εξελίξεις γιατί έχουν ανάγκη τους εργαζόμενους! Οι ίδιοι δεν είναι παρά παράσιτα, κερδίζουν εκμεταλλευόμενοι τον ιδρώτα, την εργασία των εργαζομένων.

Ο εργαζόμενος στη διάρκεια της εργάσιμης μέρας θέτει σε κίνηση τα μέσα παραγωγής. Σε αυτή τη διαδικασία αξιοποιεί την εργατική του δύναμη και έτσι προσθέτει αξία στα προϊόντα της παραγωγής, στα εμπορεύματα.

Όμως η εργατική τάξη παράγει πολλά περισσότερα από αυτά που τελικά καρπώνεται με τη μορφή του μισθού ή άλλης παροχής. Το μεγαλύτερο κομμάτι των αξιών που δημιουργεί δεν το πληρώνεται, αλλά το παρακρατούν οι καπιταλιστές. Έτσι προκύπτει το κέρδος του καπιταλιστή: από την απλήρωτη εργασία των πολλών (είτε χειρωνακτική είτε πνευματική) στην παραγωγική διαδικασία.

Στον καπιταλισμό, η παραγωγή οργανώνεται με κίνητρο το κέρδος των καπιταλιστών. Εκείνοι παίρνουν τις αποφάσεις, καθορίζουν που θα γίνουν επενδύσεις, ιεραρχούν και επιλέγουν τους κλάδους που θα αναπτυχθούν, καθορίζουν τους όρους και το ρυθμό της παραγωγής. 

Η αγωνία των καπιταλιστών για την ανάπτυξη της τεχνολογίας και την ένταξή της στην παραγωγή αφορά το πως θα εξασφαλίσουν την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων τους, την καλύτερη επίδοσή τους στην κούρσα για το μέγιστο κέρδος σε αντιπαράθεση με τους ανταγωνιστές τους.

Ο κάθε καπιταλιστής για να επικρατήσει απέναντι στους άλλους προσπαθεί να βρει ένα σχετικό πλεονέκτημα, να ενσωματώσει στη δική του επιχείρηση μια νέα καινοτομία προκειμένου να ανέβει η παραγωγικότητα στην επιχείρησή του. Έτσι θα μπορεί να παράγει περισσότερα και φθηνότερα εμπορεύματα από τους ανταγωνιστές του, θα κυριαρχήσει στην αγορά, θα βγάλει πρόσθετο κέρδος.

Για αυτό αναθέτει στους εργαζόμενους στο τμήμα έρευνας της επιχείρησής του ή στους ερευνητές σε κάποιο πανεπιστήμιο να αναπτύξουν μια καινοτομία προκειμένου να επωφεληθεί από την υψηλότερη παραγωγικότητα της εργασίας στις επιχειρήσεις του σε σύγκριση με το μέσο επίπεδο. Επιδιώκει να κρατήσει αυτή την καινοτομία «επτασφράγιστο μυστικό» (βλ. πατέντες, ρήτρες εμπιστευτικότητας κοκ). Βέβαια η γνώση και η καινοτομία αργά ή γρήγορα διαχέονται. Όταν η παραγωγικότητα αυξηθεί γενικευμένα σε όλο τον κλάδο, ο συγκεκριμένος καπιταλιστής χάνει αυτό το πλεονέκτημα που είχε. Επομένως προσπαθεί να εντάξει νέες τεχνολογίες στην παραγωγή προκειμένου να «ξαναβγεί μπροστά» στην κούρσα του ανταγωνισμού. Έτσι οι νέες τεχνολογίες δεν «πέφτουν» απ’ τον ουρανό. Σχεδιάζονται και αναπτύσσονται με κριτήριο τις ανάγκες και τα συμφέροντα των μεγάλων επιχειρήσεων.

Παράλληλα οι καπιταλιστές παίρνουν τα μέτρα τους προκειμένου να συνεχίσουν να βγάζουν υψηλά κέρδη,  κάνουν συνεχή προσπάθεια να εντείνουν την εκμετάλλευση της εργατικής τάξης.

Αυτό γίνεται ακόμα πιο επιτακτικό σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, σε περίοδο όπου οξύνονται οι ανταγωνισμοί μεταξύ των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων για να βρουν νέα πεδία κερδοφορίας, να συνεχίσουν να βγάζουν ικανοποιητικό ποσοστό κέρδους, ώστε να «μη μείνουν πίσω» στην κούρσα των ανταγωνισμών. Πόσο μάλλον όταν απειλείται η πρωτοκαθεδρία στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα. Σήμερα μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις όπως η ΕΕ και οι ΗΠΑ προσπαθούν να ανακόψουν την δυναμική της δεύτερης ιμπεριαλιστικής δύναμης, της Κίνας, στον τομέα των νέων τεχνολογιών, να δημιουργήσουν «ανταγωνιστικά και καινοτόμα» προϊόντα που θα κατακτήσουν μεγαλύτερα μερίδια αγοράς.

Από τη στιγμή που το κίνητρο της ένταξης των νέων τεχνολογιών στην παραγωγή είναι το κέρδος των καπιταλιστών παρατηρείται η εξής αντιφατική εικόνα: Ενώ η άνοδος της παραγωγικότητας της εργασίας οδηγεί σε μείωση του χρόνου μέσα στον οποίο ο εργαζόμενος παράγει όσα χρειάζεται για να καλύψει τις ανάγκες του αλλά και σε διεύρυνση των αναγκών που μπορούν και πρέπει να καλυφθούν, αυτή η μείωση όχι μόνο δεν συνοδεύεται με γενική μείωση του χρόνου εργασίας, αλλά τελικά γίνεται το αντίθετο: Αυξάνει η εκμετάλλευση των εργατών, και μάλιστα βλέπουμε και  φαινόμενα όπως ορισμένοι εργαζόμενοι να εργάζονται περισσότερες ώρες, με μεγαλύτερη εντατικοποίηση και μειωμένους μισθούς ενώ ένα άλλο τμήμα τους μένει άνεργο ή στρέφεται στην υποαπασχόληση, στις ευέλικτες μορφές εργασίας. Τελικά η αυτοματοποίηση της παραγωγής αντί να οδηγεί σε μείωση του ανθρώπινου μόχθου οδηγεί στην εντατικοποίηση της εργασίας!

Για παράδειγμα, η  «ψηφιακή κάρτα εργασίας» που ψηφίστηκε πρόσφατα θα αξιοποιηθεί για να «ξεζουμίζεται» ο εργαζόμενος, να καταγράφεται το σπάσιμο του χρόνου εργασίας σε «ενεργό» και «ανενεργό», που θα οδηγήσει σε κατακόρυφη αύξηση του απλήρωτου χρόνου δουλειάς. Αντίστοιχα σε πολλούς χώρους δουλειάς, όπως αποθήκες, γραφεία κά. αξιοποιούνται ήδη αισθητήρες, «έξυπνα ρολόγια», κάμερες για την παρακολούθηση και καταγραφή της συνολικής δραστηριότητας των εργαζόμενων, να μετριέται η απόδοσή τους σε σχέση με τους εξοντωτικούς στόχους που θέτει η εταιρία! Και όλα αυτά τη στιγμή που εφαρμόζεται ο νέος νόμος για το 10ωρο, η «διευθέτηση του χρόνου εργασίας», δηλαδή η δουλειά για όσο και όποτε έχει ανάγκη το αφεντικό! 

Ταυτόχρονα οι καπιταλιστές συνεχώς αναδιατάσσουν τις προτεραιότητες της παραγωγής τους, κλείνουν εργοστάσια και απολύουν εργαζόμενους προκειμένου να κατευθύνουν κεφάλαια σε άλλους κλάδους που τους εξασφαλίζουν παροδικά μεγαλύτερα κέρδη, επενδύουν όχι με βάση τις ανάγκες των εργαζόμενων αλλά με μοναδικό κριτήριο την μεγιστοποίηση των κερδών τους. Για αυτό εργατικό και επιστημονικό δυναμικό μένει αναξιοποίητο (ανεργία ή ετεροαπασχόληση), η καπιταλιστική οργάνωση της παραγωγής δεν μπορεί να εξασφαλίσει την κοινωνική ευημερία και πρόοδο. Αντίθετα συνεχώς μεγαλώνει η ψαλίδα ανάμεσα στο τι μπορεί να προσφέρει το σημερινό επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων και ποιές ανάγκες μας ικανοποιούνται στο πλαίσιο του σημερινού συστήματος.

Κοιτώντας τη «μεγάλη εικόνα» κάθε καλοπροαίρετος άνθρωπος δε μπορεί παρά να παραδεχτεί ότι οι συχνές, βαθιές οικονομικές κρίσεις, η όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, το ξέσπασμα πολεμικών συγκρούσεων, αναδεικνύουν ότι το σύστημα έχει αγιάτρευτες αντιθέσεις οι οποίες απορρέουν από την ίδια τη φύση του. Αποδεικνύεται ότι το γερασμένο καπιταλιστικό σύστημα «έχει φάει τα ψωμιά του», μπαίνει εμπόδιο στην ικανοποίηση των αναγκών μας, στη  ανάπτυξη και χρήση της νέας τεχνολογίας στην παραγωγή με κριτήριο τη διευρυμένη ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών.

Στον σοσιαλισμό, η ανάπτυξη και η εισαγωγή νέας τεχνολογίας στην παραγωγή έχει στόχο να ικανοποιούνται αποτελεσματικότερα οι κοινωνικές ανάγκες, να ανέβει το βιοτικό επίπεδο απαλλάσσοντας τους εργαζόμενους από βαριές εργασίες, μειώνοντας τον εργάσιμο χρόνο.

Ο Κεντρικός Σχεδιασμός, σε αντίθεση με την ζούγκλα της αγοράς, μπορεί να διαμορφώνει και να αλλάζει επιστημονικά, σχεδιασμένα την κατανομή του εργατικού και επιστημονικού δυναμικού και των μέσων παραγωγής. Με την ευθύνη του Κεντρικού Σχεδιασμού, κρατικοί οργανισμοί, ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, ινστιτούτα κ.λπ, οργανώνουν την επιστημονική έρευνα για την ανάπτυξή του, την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών, για τη διεύθυνση της κοινωνικής παραγωγής και των κοινωνικών υπηρεσιών, με στόχο την ανάπτυξη της κοινωνικής ευημερίας. Οι αλλαγές στο περιεχόμενο της εργασίας λόγω και της εξέλιξης της τεχνολογίας, οι μετακινήσεις εργαζομένων σε νέα καθήκοντα, σε νέους κλάδους, συνοδεύονται με διασφάλιση των δικαιωμάτων τους στις νέες θέσεις εργασίας που δημιουργούνται, δεν οδηγούν στην ανεργία, η οποία εξαλείφεται συνολικά ως κοινωνικό φαινόμενο.

Η «4^η Βιομηχανική επανάσταση» και τα άλλα επιστημονικά τεχνολογικά επιτεύγματα της εποχής μας δεν είναι, τελικά, τίποτα άλλο παρά προϊόντα της εργασίας. Είναι μια ακόμα πλευρά μιας παραγωγής που αποκτά ολοένα και περισσότερο κοινωνικά χαρακτηριστικά αφορά, δηλαδή, μια παραγωγή  οι τεχνικές λεπτομέρειες της οποίας πρέπει να ρυθμίζονται σε κοινωνικό επίπεδο σαν ρολόι, που αποκτά δηλαδή κοινωνικό χαρακτήρα. Όμως, ο καπιταλιστικός ανταγωνισμός, η καπιταλιστική εκμετάλλευση, η καπιταλιστική ιδιοκτησία μπαίνουν εμπόδια σ’ αυτή τη διαδικασία. Το κέρδος μετριέται σε κάθε επιχείρηση που κοιτά τόσο τους εργάτες της όσο και τις άλλες επιχειρήσεις εχθρικά. Έτσι και η ίδια η ανάπτυξη των τεχνολογικών μέσων περιορίζεται, διαστρεβλώνεται, κατευθύνεται εκεί που έχει συμφέρον η αστική τάξη. Έτσι το πραγματικά, ριζικά νέο, είναι η κατάργηση όλων των εμποδίων, της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας και της εκμετάλλευσης, που δεν αφήνουν τις παραγωγικές δυνάμεις να αναπτυχθούν όπως τις έχει ανάγκη ο άνθρωπος. Ο ολοένα και βαθύτερος κοινωνικός χαρακτήρας της παραγωγής σήμερα κυριολεκτικά φωνάζει για την αναγκαιότητα και την επικαιρότητα του Σοσιαλισμού.

Ο σοσιαλισμός είναι η απάντηση στις προκλήσεις της εποχής, σε όλα αυτά που ταλανίζουν τη σκέψη της νέας γενιάς. Είναι η απάντηση στους προβληματισμούς κάθε νέου και νέας που ασφυκτιά στο πλαίσιο αυτού του συστήματος, που βλέπει τα όνειρά του στη μόρφωση, τη δουλειά, τη ζωή να μην ικανοποιούνται. Για αυτή την κοινωνία αξίζει να παλέψει κάθε νέος και νέα που καταλαβαίνει ότι κάτι «σάπιο» υπάρχει στη σημερινή κοινωνία της φτώχειας, των πολέμων, της κρίσης, των διακρίσεων.