Καπιταλισμός και ναρκωτικά: Μια σχέση εξάρτησης…

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το 5^ο βιβλίο της έκδοσης, που γίνεται συγκριτική ανάλυση ερευνών δεκαετιών, που μελετούν τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες και το πώς αυτές επιδρούν στη χρήση και την εξάρτηση. Μερικά χαρακτηριστικά ευρήματα είναι τα παρακάτω:

Άνθρωποι από τα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα παρουσιάζουν μεγαλύτερη ευαλωτότητα για ροπή προς τη χρήση ουσιών, την εξάρτηση και την πολυτοξικομανία σε σχέση με τους πιο εύπορους.

Οι κοινωνικοοικονομικές ανισότητες, όπως η ανεργία, φτώχεια, η περιορισμένη εκπαίδευση, η περιθωριοποίηση αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης διαταραχών, χρήσης ουσιών, και επιδεινώνουν τις συνέπειές τους, ενώ κάνουν πιο πιθανό τα φτωχά στρώματα να στραφούν σε παράνομες δραστηριότητες, που συνδέονται με ναρκωτικά, όπως η παραγωγή και η διακίνηση.

Οι φτωχότερες γειτονιές εμφανίζουν αυξημένα ποσοστά χρήσης ουσιών, αλλά και θανάτων από υπερδοσολογία.

Η χρήση ναρκωτικών είναι υψηλότερη στις χώρες με μεγαλύτερα εισοδήματα, καθώς εκεί απαντώνται κοινωνικές ανισότητες που εντείνουν το άγχος, αλλά και εξαιτίας της ανεπαρκούς επένδυσης των χωρών αυτών σε δημόσιες πολιτικές για την κάλυψη κοινωνικών αναγκών.

Οι πολιτικές – κοινωνικές – οικονομικές αλλαγές στην Ανατολική Ευρώπη τη δεκαετία του ’90 (σ.σ. αντεπανάσταση) έφεραν ραγδαία αύξηση της χρήσης ναρκωτικών σε χώρες που προηγουμένως είχαν μικρά έως ελάχιστα ποσοστά χρήσης. Κύριο στοιχείο στις χώρες αυτές ήταν η ανεργία που εμφανίστηκε μετά τις ανατροπές και η μετάβαση από συλλογικές σε πιο «ατομικιστικές» αξίες.

Από το 2011 έχουν δημοσιευτεί 130 έρευνες που σχετίζουν την ανεργία με τη χρήση ουσιών. Στις ΗΠΑ για κάθε 1% αύξηση της ανεργίας αυξάνεται 1,5% η χρήση κάνναβης και 0,23% οι θάνατοι από ναρκωτικά.

Μελέτη στη Σουηδία έδειξε ότι η χρήση ναρκωτικών είναι 1,5 φορές μεγαλύτερη σε Δήμους με χαμηλότερα ποσοστά συμμετοχής στις τοπικές εκλογές απ’ ό,τι σε Δήμους που οι ψηφοφόροι συμμετέχουν όχι μόνο στις εκλογικές διαδικασίες, αλλά έχουν και εντονότερη πολιτική δράση.

Με την ανάγνωση αυτών των στοιχείων γίνεται πεντακάθαρο ότι η χρήση έχει ταξικό πρόσημο και δένεται με την εκμετάλλευση, τις πολιτικές και τις αξίες που διαμορφώνει το καπιταλιστικό σύστημα. Τα ίδια συμπεράσματα επιβεβαιώνονται, άλλωστε, αν ανατρέξουμε στην πείρα από τις οικονομικές κρίσεις, που σηματοδοτούν ένταση της βαρβαρότητας για την εργατική τάξη.

Η κρίση του 2008 εκτίναξε τόσο στη χώρα μας όσο και διεθνώς τα ποσοστά χρήσης και εξάρτησης, ενώ παρατηρήθηκε τεράστια διαθεσιμότητα νέων, πολύ φθηνών και άκρως επικίνδυνων ουσιών, όπως το σίσα, το τάι, συνθετικά κανναβινοειδή κ.ά., εύκολα προσβάσιμα ακόμα και από εξαθλιωμένα στρώματα. Η κατακόρυφη μείωση των κοινωνικών δαπανών για πρόληψη και θεραπεία ενέτεινε το πρόβλημα, ενώ μειώθηκε αισθητά το κίνητρο για απεξάρτηση και παραμονή στη θεραπεία, με πολλούς χρήστες να δηλώνουν «γιατί να καθαρίσω;» μπροστά στις τεράστιες δυσκολίες που διαμόρφωσε η περίοδος για την κοινωνική τους επανένταξη. Έκθεση του ΟΗΕ της περιόδου ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «τα ναρκωτικά αποτελούν μια ιδιότυπη μορφή καταστολής», ενώ ναρκωτικά όπως το πάκο της Αργεντινής πήραν, διόλου τυχαία, ονομασίες όπως «εξολοθρευτής των φτωχών».

Το καπιταλιστικό σύστημα για να ξεπεράσει τις άλυτες αντιφάσεις του χρησιμοποιεί -ειδικά μέσα στην κρίση- τα ναρκωτικά, ώστε είτε να αδρανοποιήσει είτε να καταστρέψει την κύρια παραγωγική δύναμη του εργαζόμενου ανθρώπου, να αποτρέψει κοινωνικές αντιστάσεις. Όμως, η σχέση αυτή δεν είναι μονόπλευρη. Τα ναρκωτικά αξιοποιούνται ταυτόχρονα ως πεδίο για τη διεύρυνση της κερδοφορίας του κεφαλαίου.

Πριν λίγες μέρες, στη Γαλλία, βουλευτές απ’ όλα τα κόμματα παρουσίασαν στη Βουλή πρόταση για νομιμοποίηση της «ψυχαγωγικής» κάνναβης ως απάντηση στην κρίση που επιταχύνθηκε λόγω της πανδημίας, ενώ αντίστοιχες κινήσεις γίνονται και σε άλλες χώρες (βλ. Γερμανία, Μεξικό). Στις ΗΠΑ των εκατοντάδων χιλιάδων θανάτων από κορωνοϊό, 4 ακόμα πολιτείες έσπευσαν να νομιμοποιήσουν την κάνναβη. Στη χώρα μας αρχές του 2021 θα εγκαινιαστεί το πρώτο εργοστάσιο παραγωγής φαρμακευτικής κάνναβης στην Κόρινθο, ενώ το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αύξησε το όριο σε THC για τη βιομηχανική κάνναβη, ώστε να διευκολυνθεί η παραγωγή της. Με 115 δισ. αναμενόμενα κέρδη μόνο στην Ευρώπη και εν μέσω της νέας βαθιάς καπιταλιστικής κρίσης είναι σίγουρο ότι το επόμενο διάστημα η επίθεση που θα ασκηθεί στη νεολαία να αποδεχτεί τη χρήση ουσιών ως φυσικό φαινόμενο θα είναι σφοδρότατη. Το ΚΚΕ και η ΚΝΕ θα δώσουν όλες τους τις δυνάμεις για να το αποτρέψουν.

Σοφία Σκλαβενίτη,
επικεφαλής της Επιτροπής κατά των Ναρκωτικών του ΚΣ της ΚΝΕ