Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος και η προϊστορία του (1870-1918)

Η αξία της νέας αυτής έκδοσης δεν περιορίζεται μόνο στην ιστορική γνώση που προσφέρει, αλλά γονιμοποιεί τη σκέψη και τον προβληματισμό τόσο για τα τεκταινόμενα στο σημερινό κόσμο, τις σημερινές αντιθέσεις στο καπιταλιστικό σύστημα, για τις πολεμικές συγκρούσεις που είναι παρούσες στην ευρύτερη περιοχή( Συρία, Ουκρανία) αλλά και για τις αντιθέσεις που εκφράζονται στο εσωτερικό κάθε εγχώριας αστικής τάξης για το ποιο στρατόπεδο “ληστών” θα διαλέξει. Χαρακτηριστική είναι η σημερινή συζήτηση στην χώρα μας σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλες αντιμαχόμενες ιμπεριαλιστικές συμμαχίες.

Ιδιαίτερη σημασία έχει και το γεγονός ότι το ουγγρικό πρωτότυπο της έκδοσης γράφτηκε και κυκλοφόρησε πρώτη φορά στη Λαϊκή Δημοκρατία της Ουγγαρίας ως ένα ιστορικό βοήθημα για νέους.

Η ελληνική έκδοση μπορεί να αξιοποιηθεί από κάθε νέο και νέα, ιδιαίτερα μαθητές και φοιτητές, που αναζητά την ιστορική γνώση, που θέλει να διαμορφώσει ταξικό κριτήριο ανάλυσης της σημερινής περίπλοκης πραγματικότητας, αλλά και εργαζόμενους μεγαλύτερης ηλικίας, ειδικά για όσους βρίσκονται στον χώρο της εκπαίδευσης και έχουν καθήκον να προβάλλουν στους νέους ανθρώπους την ιστορική αλήθεια.

Τα πραγματικά αίτια του πολέμου χρειάζεται να τα αναζητήσουμε λοιπόν σε όλη τη περίοδο που προηγήθηκε του πολέμου, και κυρίως τη περίοδο της αλματώδους ανάπτυξης του καπιταλισμού, στα χρόνια του 1870-1914.

Εκείνα τα χρόνια στην οικονομία των ανεπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών συντελέστηκαν βαθιές αλλαγές, για αυτό και “ξαφνικά” τους άνοιξε η όρεξη. Η απληστία τους, η τάση για επέκταση, ο ανταγωνισμός για το ποιος θα εκμεταλλεύεται τις περισσότερες αποικίες, τις οι αντιθέσεις συμφερόντων οδήγησαν στις ένοπλες συγκρούσεις.

Στις σελίδες της παρούσας έκδοσης περιγράφονται μια σειρά από γεγονότα που έπαιξαν ρόλο στην όξυνση των αντιθέσεων ανάμεσα στα καπιταλιστικά κράτη.

Περιγράφεται η πολιτική της Μ. Βρετανίας, που εκείνα τα χρόνια κυριαρχούσε και προπορευόταν των υπόλοιπων αστικών τάξεων, σε σχέση με τις αποικίες της στην Αφρική, ο πόλεμος με τους Μπόερς στη Νότια Αφρική κ.α. γεγονότα.

Αντίστοιχα παρουσιάζονται οι πρακτικές, ενός μικρού σε συνοριακό έδαφος κράτους, όπως το Βέλγιο, το οποίο όμως λόγω της εκμετάλλευσης των αποικιών του και την μαζική εξόντωση ντόπιων πληθυσμών, έπαιζε μεγάλο ρόζο στη διεθνή “σκακιέρα”.

Κατατίθενται στοιχεία για το πώς οι ΗΠΑ, όχι μόνο σήμερα, κατάφεραν να βάλουν στο χέρι λαούς και εδάφη με το πρόσχημα της “βοήθειας”. Τέτοια παραδείγματα αφορούν τη Κούβα, τις Φιλιππίνες, το Πουέρτο Ρίκο και τον Παναμά.

Φανερώνονται οι ιμπεριαλιστικού σκοποί της Γερμανικής Αυτοκρατορίας, που διαδραμάτισε κομβικό ρόλο στα γεγονότα της περιόδου, όντας παρούσα τόσο στις μάχες του Ά Παγκοσμίου Πολέμου ,όσο και σε επεμβάσεις όπως αυτή στη λεγόμενη εξέγερση των Μπόξερς στην Κίνα, το 1900.

Τέλος, στους πρωταγωνιστές του πολέμου άνηκε και η τσαρική Ρωσία, η οποία όμως με το πέρασμα των χρόνων αναπτυσσόταν όλο και περισσότερο, αφήνοντας πίσω της την παλιά Ρωσία και συμμετέχοντας ακόμη πιο ενεργά στα παιχνίδια των ανταγωνισμών και των διενέξεων( πχ ιαπωνικό-ρωσικός πόλεμος 1904)

Ο ανταγωνισμός λοιπόν εκείνα τα χρόνια ανάμεσα στα καπιταλιστικά κράτη ήταν έντονος σε όλα τα επίπεδα. Αφορούσε τα μερίδια των αγορών για λογαριασμό των βιομηχάνων της κάθε χώρας, τη καταλήστευση των αποικιών, τα γεωπολιτικά πλεονεκτήματα που έδιναν συγκεκριμένες περιοχές, όπως τα Βαλκάνια, ή οι θαλάσσιοι δίοδοι και εμπορικοί δρόμοι, ειδικά για μια περίοδο που οι μεταφορές ήταν και κερδοφόρες αλλά και δύσκολες.

Έτσι λοιπόν , με την αφορμή της δολοφονίας του διαδόχου του θρόνου, μπαίνουν μπροστά οι απαιτήσεις των πιο δυνατών παιχτών της εποχής( Γαλλία και Αγγλία από τη μία πλευρά, Γερμανία από την άλλη), που συνδέονται ως σύμμαχοι με Σερβία και Αυστροουγγαρία αντίστοιχα.

Με βάση τις εμπειρίες του 20^ου αιώνα η παγκόσμια κοινή γνώμη έχει την τάση να θεωρεί ως “γερμανικό χαρακτηριστικό” την προκλητική στάση, την ασπλαχνία και την τάση για βιαιοπραγίες. Αν και πολλά γεγονότα φαίνεται να επιβεβαιώνουν αυτήν την άποψη, θα πρέπει να έχουμε καθαρό ότι αυτά δεν αποτελούν καθόλου “εθνική ιδιομορφία” .

Η επιθετικότητα που έδειξε η γερμανική πολιτική εκείνη τη περίοδο στη πραγματικότητα οφείλεται στο ότι βγήκε καθυστερημένα στη παγκόσμια σκηνή. Ο Λένιν ονομάζει αυτό το φαινόμενο “ανισόμετρη ανάπτυξη” του καπιταλισμού.

Η εμφάνιση των μονοπωλίων, η ανάπτυξη της βιομηχανίας, η ανάγκη για αποικίες δεν εμφανίσθηκαν ταυτόχρονα στις διάφορες χώρες.

Στην πάλη π.χ. για τις αποικίες υπήρχαν από τη μία νικητές και από την άλλοι αυτοί που έμειναν πίσω.. Η Αγγλία εκείνη την περίοδο ήταν πιο μπροστά από όλους. Όταν στο γύρισμα του αιώνα οι ηγετικοί κύκλοι στη Γερμανία κηρύσσουν τη “παγκόσμια πολιτική” ο κόσμος ήταν ουσιαστικά ήδη μοιρασμένος.

Ο ληστής που ήρθε καθυστερημένος τρίζει τα δόντια του στους πιο τυχερούς, την Αγγλία και τη Γαλλία, απαιτεί νέα μοιρασιά.

Χαρακτηριστικά το 1914, δηλαδή πριν την έναρξη του Ά ΠΠ η “μοιρασιά” είναι ως εξής:

Αγγλία 33.000.000 km*2

Γαλλία 11.500.000 km*2

Γερμανία 3.000.000 km*2

Και όταν κάτι τέτοιο δεν επιτυγχάνεται με συμβιβασμούς και προσωρινές υποχωρήσεις τότε “μιλούν” τα κανόνια και τα τουφέκια.

Μέσα από τις σελίδες αυτής της πολύ ενδιαφέρουσας έκδοσης αναβιώνει όλη η φρίκη του πολέμου. Φρίκη στα πεδία των μαχών που για χρόνια ολόκληρα γνώρισαν οι λαοί όλου σχεδόν του κόσμου και φυσικά όχι οι ίδιοι οι καπιταλιστές και οι κυβερνήσεις τους που διεύθυναν τον πόλεμο. Στο βιβλίο μάλιστα γίνονται εκτενείς αναφορές και στις στρατιωτικές στρατηγικές των εμπόλεμων χωρών, στους ελιγμούς και τις νέες τεχνολογίες που χρησιμοποιήθηκαν για λογαριασμό του πολέμου, στα διπλωματικά παιχνίδια…

Έχει τεράστια σημασία πως μέσα σε αυτόν τον ορυμαγδό του πολέμου, το επαναστατικό κίνημα στην εμπόλεμη Ρωσία έμεινε ζωντανό και τελικά οδήγησε τον λαό της Ρωσίας στην έξοδο από τον πόλεμο, χάρις την μεγάλη Σοσιαλιστική Επανάσταση. Τον πόθο εκατομμυρίων εργατών και στρατιωτών για ψωμί και πραγματική ειρήνη μπορούσε να τον εκπληρώσει μόνο μια τέτοιου είδους επανάσταση.

Ο Ά Παγκόσμιος Πόλεμος έληξε με τη συνθηκολόγηση άνευ όρων της Γερμανίας. Οι νικητές του πολέμου έπρεπε να μοιράσουν τη λεία. Όμως στους ληστές των λαών η όρεξη ανοίγει ακόμη παραπάνω. Ορισμένα κράτη όπως πχ η Ιταλία ένιωθε αδικημένη από τη μοιρασιά σε σχέση με τις αρχικές συμφωνίες.

Ένας νέος γύρος ανταγωνισμός και συγκρούσεων άνοιξε, γιατί τις αντιθέσεις του ο καπιταλισμός δεν μπορεί ποτέ να τις λύσει οριστικά. Η μετέπειτα πορεία των γεγονότων οδήγησε όπως είναι γνωστό στον ΄Β Παγκόσμιο Πόλεμο…με τη διαφορά όμως ότι πια υπήρχε το πρώτο Σοσιαλιστικό κράτος- φάρος για τους λαούς όλου του κόσμου που μάχονται για την κοινωνική απελευθέρωση και τη κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο.