Οι αφανείς ήρωες με τα μηχανάκια στο «μάτι του κυκλώνα» της εκμετάλλευσης

Οι εικόνες με διανομείς να προσπαθούν μέσα στον χιονιά να παραδώσουν παραγγελίες, σπρώχνοντας τα μηχανάκια τους με τα χέρια που έκαναν τον γύρο του διαδικτύου, τα εργατικά «ατυχήματα» σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και άλλες πόλεις της χώρας ήρθαν να προστεθούν σε έναν μακρύ κατάλογο με παρόμοια περιστατικά που οι εργαζόμενοι στον κλάδο αντιμετωπίζουν εδώ και χρόνια. Είναι «τα παιδιά με τα μηχανάκια» που την περίοδο της καραντίνας ονόμασαν «αφανείς ήρωες». Είναι τα παιδιά που δεν σκοτώνονται κάθε τόσο με «ατομική τους ευθύνη», ούτε λόγω της «κακιάς ώρας», όπως λένε κάποιοι για να «καλύπτουν» όλα τα εγκλήματα, αλλά με διαχρονική ευθύνη όλων των κυβερνήσεων και της εργοδοσίας που τους αφήνουν απροστάτευτους. Είναι χαρακτηριστικό το πρόσφατο παράδειγμα από τη «Μήδεια», όπου το υπουργείο Εργασίας «συνέστησε» απλά στους εργοδότες να μην πραγματοποιούνται διανομές με δίκυκλα, αντί να τις απαγορεύσει για όσο θα διαρκούσε η κακοκαιρία.

Την ώρα που, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία από έρευνα, τα οποία προέρχονται από το Εργαστήριο Ηλεκτρονικού Εμπορίου (ELTRUN) του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, η αγορά των online παραγγελιών φαγητού στην Ελλάδα εκτιμάται ότι θα έφθανε το 2020 στα 500 εκατ. ευρώ, ενώ παγκοσμίως το on-demand food εκτιμάται πως θα γίνει επιχείρηση αξίας 385 δισεκατομμυρίων δολαρίων έως την ολοκλήρωση της τρέχουσας δεκαετίας, οι περισσότεροι εργαζόμενοι εργάζονται ως εποχιακοί, χωρίς συμβάσεις και ασφάλιση ή μισοασφαλισμένοι και σε πολλές περιπτώσεις απλήρωτοι. Παράλληλα, οι ίδιοι συντηρούν με σέρβις τα δικά τους μηχανάκια και κινούνται πληρώνοντας οι ίδιοι πάλι τη βενζίνη. Οι ίδιοι εργαζόμενοι είναι αυτοί που σε περίπτωση ατυχήματος και βλάβης επωμίζονται τα έξοδα επισκευής του οχήματός τους.

Ο «Οδηγητής» βρέθηκε σε «πιάτσα» στο κέντρο της Αθήνας και συζήτησε με διανομείς που εργάζονται σε δύο από τις μεγαλύτερες πλατφόρμες delivery που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας, την Wolt και την E-food, για τις συνθήκες εργασίας που επικρατούν. Συγκεκριμένα, στην Wolt οι διανομείς δεν εργάζονται με σύμβαση εργασίας, αλλά ως «συνεργάτες» όπως τους χαρακτηρίζει υποκριτικά η πολυεθνική, στην πραγματικότητα όμως οι χιλιάδες εργαζόμενοι δουλεύουν με το περίφημο μπλοκάκι, κάτι που συνεπάγεται μεγάλη φορολογική επιβάρυνση για τους ίδιους, αμείβονται με 2,30 ευρώ ανά παραγγελία, οι οποίες μπορεί να είναι σε απόσταση ακόμα και 10 χλμ. μακριά, ενώ το κόστος της μετακίνησης καλύπτεται αποκλειστικά από τους ίδιους, δηλαδή η βενζίνη και το μηχανάκι. Από την στιγμή που δεν υπάρχει σταθερό ωράριο και μισθός, οι διανομείς που… «συνεργάζονται» με τη συγκεκριμένη εταιρεία είναι αναγκασμένοι, προκειμένου να εξασφαλίζουν ένα μεροκάματο, να εκτελούν όσες περισσότερες παραγγελίες μπορούν κάθε μέρα και σε όποιες συνθήκες.

Στην E-food, οι εργαζόμενοι διανομείς αμείβονται με 4 ευρώ την ώρα, ωστόσο σταθερό ωράριο επίσης δεν υπάρχει. Μια ακόμα σημαντική πλευρά είναι η ύπαρξη κλίμακας αξιολόγησης των διανομέων στη συγκεκριμένη εταιρεία. Μια κλίμακα από 1 έως 3, όπου ανάλογα με το πόσες παραγγελίες παραδίδει κάθε διανομέας, πόσο γρήγορα τις εκτελεί, λαμβάνει και την αντίστοιχη αξιολόγηση. Η πρακτική αυτή της, πολυδιαφημισμένη τελευταία, αξιολόγησης, είναι χαρακτηριστική για την ελαστικοποίηση των ωραρίων, των πενιχρών απολαβών, ενώ σε συνδυασμό με την έλλειψη μέτρων προστασίας για τους διανομείς αυξάνει τον κίνδυνο ατυχημάτων, όταν οι διανομείς, αναγκάζονται, στην κυριολεξία, να τρέχουν «σαν τους παλαβούς» να παραδώσουν όσο το δυνατόν περισσότερες παραγγελίες για να συμπληρώσουν ένα καλύτερο μεροκάματο. Όπως μας είπαν οι εργαζόμενοι, «όσο πιο ψηλά είσαι στην αξιολόγηση, παίρνεις κάποιο bonus που συνήθως είναι καύσιμα για το μηχανάκι».

Αντίβαρο σε αυτή την κατάσταση και αποκούμπι για κάθε εργαζόμενο διανομέα, ανεξαρτήτως σε ποια εταιρεία δουλεύει, αποτελεί στην Αττική το Συνδικάτο Επισιτισμού-Τουρισμού που έχει στην προμετωπίδα του τα ζητήματα της ασφάλειας των διανομέων και τη βελτίωση των όρων δουλειάς τους. Πιο συγκεκριμένα διεκδικεί εξασφάλιση πλήρους και σταθερής εργασίας, με πλήρη ασφάλιση για τους εργαζόμενους του κλάδου, μέσω κλαδικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας στον Επισιτισμό, υποχρεωτικής για όλους τους εργοδότες, με επαναφορά όλων των απωλειών σε μισθούς και δικαιώματα, 5ήμερο 7ωρο με αποδοχές 8ωρου για τους διανομείς. Μηχανάκια, εξοπλισμό, συντήρηση και έξοδα μετακίνησης, που θα παρέχονται από την επιχείρηση (να συμπεριλαμβάνεται και το κράνος, εναλλακτικά να προβλέπεται επίδομα για την αγορά του και την απαραίτητη αντικατάστασή του όσες φορές χρειαστεί). Ένταξη της ειδικότητας των διανομέων στα Βαρέα και Ανθυγιεινά Επαγγέλματα. Απαγόρευση της διανομής με δίκυκλο σε επικίνδυνες καιρικές συνθήκες στη βάση των διατάξεων που προβλέπουν μέχρι σήμερα και για άλλες ειδικότητες και χιλιομετρική οριοθέτηση της εμβέλειας διανομής των καταστημάτων.