48 χρόνια από τον ξεσηκωμό του Πολυτεχνείου:Οι μάχες των κομμουνιστών σε συνθήκες βαθιάς παρανομίας, φάρος για τους αγώνες σήμερα

Το καθεστώς είδε από την πρώτη μέρα στο πρόσωπο του ΚΚΕ τον πιο μισητό εχθρό του. Άλλωστε η επίσημη, αλλά ανυπόστατη δικαιολογία των αξιωματικών που ηγήθηκαν του πραξικοπήματος ήταν ότι έβγαλαν τα τανκς στους δρόμους, για να αποτρέψουν τον κομμουνιστικό κίνδυνο. Η χούντα «επένδυσε» στον έντονο αντικομμουνισμό, ο οποίος υπήρχε διάχυτος και τα προηγούμενα χρόνια. Καθ’ όλη τη διάρκεια της επταετίας οι λυσσαλέες διώξεις των μελών, στελεχών και οπαδών του Κόμματος ήταν σύνηθες φαινόμενο.

Σχεδόν 6000 κομμουνιστές και άλλοι αγωνιστές πιάστηκαν τις πρώτες μέρες του πραξικοπήματος. Πολλούς από αυτούς κυριολεκτικά τους σήκωσαν από τα κρεβάτια τους. Ο Ιππόδρομος του Φαλήρου, τα γήπεδα της ΑΕΚ, του Ολυμπιακού και του Απόλλωνα γέμισαν κομμουνιστές και άλλους αγωνιστές που πιάστηκαν τις πρώτες ώρες. Ανάμεσά τους ήταν τα μέλη της ΚΕ του ΚΚΕ Χαρίλαος Φλωράκης, Γιώργης Τρικαλινός, Κώστας Λουλές, ο κομμουνιστής δήμαρχος Καισαριανής Παναγιώτης Μακρής, ο κομμουνιστής ηθοποιός Τζαβαλάς Καρούσος. Αμέσως ξεκίνησαν οι ξυλοδαρμοί, οι ψυχολογικές πιέσεις, η τρομοκρατία.

Στο «Καραϊσκάκη» μεταφέρθηκε με φορείο ο πρόεδρος του σωματείου οδηγών λεωφορείων. Οι βασανιστές του φώναζαν την ώρα που τον χτυπούσαν: «Μας τάραξες με τις απεργίες σου»! Πολλοί συνδικαλιστές πέρασαν εκείνες τις μέρες από τη Γενική Ασφάλεια Πειραιά. Οι περισσότεροι έκαναν μήνες να συνέλθουν από το ξύλο.

Το ΚΚΕ έδωσε τις περισσότερες θυσίες στον αντιδικτατορικό αγώνα. Χιλιάδες πιάστηκαν, βασανίστηκαν, εξορίστηκαν και φυλακίστηκαν. Ορισμένοι δολοφονήθηκαν: Στον Ιππόδρομο δολοφονήθηκε ο κομμουνιστής Παναγιώτης Ελής, παλιός αντιστασιακός και μακρονησιώτης. Το Σεπτέμβρη του 1967 δολοφονήθηκε ο Γιάννης Χαλκίδης, μέλος του Γραφείου της Κομματικής Οργάνωσης Νέων Θεσσαλονίκης του ΚΚΕ και τον Μάη του 1968 ο Γραμματέας της Κομματικής Οργάνωσης Θεσσαλονίκης του ΚΚΕ, Γιώργης Τσαρουχάς.

Τον Απρίλη του 1971 χτυπήθηκε από την Ασφάλεια το παράνομο τυπογραφείο του «Οδηγητή» και η κυκλοφορία του διακόπτεται γι’ αρκετούς μήνες. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και την τελευταία στιγμή το Φλεβάρη και τον Μάρτη του 1974, λίγους μήνες πριν την πτώση της χούντας η Ασφάλεια ανακοίνωνε συλλήψεις στελεχών του ΚΚΕ, της ΚΝΕ και της ΑΝΤΙ-ΕΦΕΕ σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

Πάνω σε ξερόβραχους και υπό άθλιες συνθήκες μέλη, στελέχη, οπαδοί του ΚΚΕ και άλλοι αγωνιστές στάλθηκαν εξορία. Γυάρος και Λέρος ήταν οι εμβληματικοί τόποι μαρτυρίου. Ανάμεσα σε αυτούς πρέπει να υπολογίσουμε και τους χώρους της Ασφάλειας, όπου εκατοντάδες αγωνιστές σακατεύτηκαν από τα βάρβαρα βασανιστήρια. Η ταράτσα του κτηρίου της Ασφάλειας στην οδό Μπουμπουλίνας, τα κρατητήρια στη Μεσογείων, οι στρατιωτικές υπηρεσίες ΕΑΤ-ΕΣΑ, το αναμορφωτήριο ανηλίκων στις φυλακές Βουλιαγμένης ήταν τέτοιοι χώροι. Με ανάλογο τρόπο λειτούργησε και το Στρατόπεδο Νέας Σάντας Κιλκίς για τους νέους στρατευμένους. Μέχρι τον Αύγουστο του 1967 περίπου 60 φαντάροι είχαν σταλεί εκεί.

Στη Λέρο κρατήθηκαν πάνω από 1800 εξόριστοι στο Λακκί και στο Παρθένι. Ο Κανονισμός πειθαρχημένης Διαβιώσεως Κρατουμένων Κομμουνιστών που συντάχθηκε για το Λακκί έδινε το στίγμα ενάντια στην προσπάθεια των κρατουμένων να οργανώσουν συλλογικά τη ζωή τους στην εξορία. Ο κρατούμενος έπρεπε να αισθανθεί ότι ανά πάσα στιγμή ήταν στο έλεος του δεσμοφύλακα. Ήξεραν ότι αυτά ήταν στοιχεία του χαρακτήρα και της δράσης των κομμουνιστών, ότι ενίσχυαν τα αντανακλαστικά τους ενάντια στη χούντα, τους έδιναν αντοχή. Ακριβώς γι’ αυτό οι κρατούμενοι πάντα έβρισκαν τρόπους παρά τις απαγορεύσεις και με αυστηρή περιφρούρηση να φτιάχνουν ομάδες κοινής συμβίωσης.

Κατάφεραν έτσι να μετατρέψουν τις εξορίες σε κάστρα αντίστασης και ανυποχώρητης στάσης οργανώνοντας τη ζωή, την ψυχαγωγία, τη μόρφωση, τη μελέτη των ντοκουμέντων του ΚΚΕ.

Στο Χρονικό του Στρατοπέδου που επιμελήθηκαν οι εξόριστοι αναφέρονται στη ζωή τους, στις σκληρές συνθήκες κράτησης στο Λακκί, αλλά και στις προσπάθειές τους να περάσουν δημιουργικά το χρόνο του εγκλεισμού τους, παρόλο που η διοίκηση του στρατοπέδου φρόντιζε ώστε να διογκώνονται συνεχώς τα προβλήματα τους.

Σε ένα απόσπασμα του Χρονικού που αποτυπώνει αυτό το κλίμα διαβάζουμε: «Άρχισαν και οι παραστάσεις Καραγκιόζη. Μια από τις πρώτες εκδηλώσεις ήταν μια βραδιά μουσικής στις 27 Σεπτέμβρη 1967, επέτειο ίδρυσης του ΕΑΜ.» Όλη αυτή η προσπάθεια ξεδιπλωνόταν βέβαια κάτω από τη μύτη των δεσμοφυλάκων.

Η ανυποχώρητη στάση των εξόριστων και φυλακισμένων ενίσχυε ηθικά και ιδεολογικά τον αγώνα. Έδιναν κουράγιο για τη συνέχιση του αγώνα από κάθε μετερίζι. Σημαντική ήταν η συμβολή τους και στην ανασυγκρότηση του Κόμματος, στην πάλη κατά του οπορτουνισμού. Στο Λακκί για παράδειγμα οι 905 από τους 1100 πολιτικούς κρατούμενους συνηγόρησαν υπέρ των Αποφάσεων της 12ης Ολομέλειας. (Βλ. παρακάτω)

Το ΚΚΕ ήταν το μόνο κόμμα που πάλευε για την ανατροπή της δικτατορίας με τον οργανωμένο αγώνα του λαού. Το ΚΚΕ και η ΚΝΕ έδωσαν τον πιο σταθερό σε διάρκεια και οργάνωση αγώνα ενάντια στη χούντα.

Σταθμός για την πορεία της αντιδικτατορικής πάλης ήταν η διεξαγωγή της 12ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ (Φλεβάρης 1968). Οι Αποφάσεις της Ολομέλειας υπεράσπιζαν και ενίσχυαν τον αυτόνομο οργανωτικό ρόλο του Κόμματος. Στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης με την οπορτουνιστική-αναθεωρητική ομάδα που δρούσε στις γραμμές του Κόμματος βρέθηκε ο ίδιος ο χαρακτήρας του ΚΚΕ. Με την 12η Ολομέλεια προχώρησε πιο αποφασιστικά η ανασυγκρότηση του ΚΚΕ, η δημιουργία παράνομων Κομματικών Οργανώσεων Βάσης.

Ιδρύθηκε η ΚΝΕ τον Αύγουστο του 1968 και επανακυκλοφόρησε ο Ριζοσπάστης. Στις 22 Σεπτέμβρη 1968 κυκλοφόρησε το πρώτο παράνομο φύλλο του «Οδηγητή». Η αντίσταση του λαού ενάντια στη δικτατορία, αλλά και οι ίδιες οι ενέργειες του Κόμματος ξεκίνησαν με την έκδοση προκηρύξεων, την αναγραφή συνθημάτων, την κυκλοφορία του παράνομου τύπου, τη δημιουργία πυρήνων γύρω από τις παράνομες οργανωμένες κομματικές και κνίτικες δυνάμεις. Η μεθοδική αυτή δράση από την πλευρά της ΚΝΕ αποτυπώνεται για παράδειγμα το παρακάτω δημοσίευμα του «Οδηγητή» (1971): «Οι νέοι και οι νέες, μέλη της ΚΝΕ, αναπτύξανε κάθε λογής δράση. Σκόρπισαν χιλιάδες προκηρύξεις καλώντας το λαό σε αντιδικτατορική πάλη(…) έστησαν πανό με αντιχουντικά συνθήματα. Τοποθέτησαν μαγνητόφωνα σε κεντρικά σημεία της Αθήνας που μεταδίδανε αντιφασιστικές διακηρύξεις. Μοίρασαν χιλιάδες αντίτυπα παράνομου τύπου. Οργάνωσαν νέες δυνάμεις μέσα στην ΚΝΕ…»

Η ΚΝΕ πρωτοστάτησε στους αγώνες που στα χρόνια 1972-1973 πήραν πιο μαζικά χαρακτηριστικά. Συγκροτήθηκαν πιο θαρρετά επιτροπές και ομάδες εργαζομένων, αλλά και επιτροπές φοιτητών. Όσον αφορά στους φοιτητές οι πρωτοβουλίες της ΚΝΕ δυνάμωναν συνεχώς. Οι επιτροπές αγώνα είχαν στον πυρήνα των αιτημάτων τους τις ελεύθερες εκλογές. Την άνοιξη του 1972 συγκεντρώθηκαν στη Νομική 1000 φοιτητές που τους διάλυσε διά της βίας η Ασφάλεια. Στις 24 Μάη οι 900 σπουδαστές της Σιβιτανιδείου προχωρούν σε αποχή από τα μαθήματα διαμαρτυρόμενοι για τις κτηριακές εγκαταστάσεις, την επαγγελματική τους κατοχύρωση κ.α. Μέσα σε αυτό το κλίμα πυκνών κινητοποιήσεων ιδρύεται η ΑΝΤΙ-ΕΦΕΕ με την εφημερίδα της «Πανσπουδαστική», τον Ιούλιο του 1972. Η ίδρυση της ήρθε να καλύψει την ανάγκη συντονισμού του φοιτητικού κινήματος και κλιμάκωσης του αγώνα. Στις αρχές του 1973 η δράση των μαθητικών και πυρήνων της ΚΝΕ οδηγεί στην ίδρυση της Μαθητικής Οργάνωσης Δημοκρατικής Νεολαίας (ΜΟΔΝΕ).

Παράλληλα το φοιτητικό κίνημα αναπτύσσεται συνεχώς όλο το 1973. Το Φλεβάρη αυτού του έτους οι φοιτητές προχωρούν σε κατάληψη της Νομικής, απ’ όπου για 48 ώρες διατρανώνουν την αντίθεση τους στη χούντα. Η ίδια η εξέγερση του Πολυτεχνείου αποδεικνύει τη δύναμη που έχει το φοιτητικό κίνημα όταν συγκλίνει με το εργατικό. Κορύφωση του αντιδικτατορικού αγώνα ήταν ο παλλαϊκός ξεσηκωμός του Πολυτεχνείου, με καθοριστική τη συμβολή του ΚΚΕ και της ΚΝΕ.

Η δράση του Κόμματος τη μαύρη επταετία της στρατιωτικής δικτατορίας πρόσθεσε στην ηρωική ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος της χώρα μας νέες χρυσές σελίδες. Η παράνομη δουλειά που ανέπτυξε εμπλούτισε την πείρα μας και ανέδειξε την ανάγκη ύπαρξης Κομμουνιστικού Κόμματος και Κομμουνιστικής Νεολαίας κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες.

Όλη η ιστορία του Κόμματος με θετικά και αρνητικά παραδείγματα αποδεικνύει την ανάγκη να δρουν οι κομμουνιστές ακόμα και στις πιο σκληρές καμπές της ταξικής πάλης, φτιάχνοντας Οργανώσεις με προτεραιότητα στους χώρους δουλειάς, ανοίγοντας την ιδεολογικοπολιτική διαπάλη με την αστική τάξη και τους μηχανισμούς της, να συσπειρώνει γύρω του συνεχώς νέες δυνάμεις από την εργατική τάξη και τα φτωχά λαϊκά στρώματα που θα πείθονται και θα παλεύουν για την ανατροπή του καπιταλισμού.

Η ΚΝΕ που ξεκίνησε τη ζωή της μέσα στη δικτατορία με μια χούφτα μέλη, βγήκε από αυτή τη δοκιμασία πολλαπλάσια ενισχυμένη. Απέκτησε γρήγορα μαζικές οργανώσεις και όλα τα χρόνια μέχρι σήμερα δουλεύει αταλάντευτα στο πλευρό του Κόμματος επιδιώκοντας να κερδίσει περισσότερους νέους με την πολιτική του ΚΚΕ. Σε αυτό το στόχο κρινόμαστε κάθε μέρα. Μπορούμε να εμπνευστούμε από την εφευρετικότητα, το πείσμα και την αυταπάρνηση των συντρόφων μας τότε, ώστε σε κάθε τμήμα νεολαίας να δρούμε κατάλληλα και να συμβάλλουμε στο μεγάλωμα της στρατιάς που θα παλεύει για το σοσιαλισμό-κομμουνισμό.