Ορισμένες σκέψεις με αφορμή το θέμα της έκθεσης στις πανελλαδικές εξετάσεις των ΕΠΑΛ

Βασικός πυρήνας του αποσπάσματος στο κείμενο της  WWF που αξιοποιήθηκε για σχολιασμό από τους μαθητές θα μπορούσαμε να πούμε κωδικοποιημένα πως είναι: η ανάγκη να αλλάξουμε τις διατροφικές μας συνήθειες, ώστε να σώσουμε όλοι μαζί τον πλανήτη και μαζί με αυτόν την υγεία μας. Χαρακτηριστικές είναι οι εκφράσεις από το κείμενο: «οι διατροφικές συνήθειές μας έχουν μεγάλο “οικολογικό αποτύπωμα”... σήμερα είμαστε λαίμαργοι... την ώρα που 868 εκατομμύρια άνθρωποι υποσιτίζονται... κατανάλωσε υπεύθυνα.»

Γιατί πάλι έχουν βαλθεί να ρίχνουν τα «σπασμένα» του πλανήτη πάνω μας, όπως  στο παραπάνω απόσπασμα που ρίχνουν τις ευθύνες στις διατροφή μας;

Δεν είναι βέβαια η πρώτη φόρα που μας «κουνάνε το δάχτυλο» για τη στάση μας, για την «ατομική μας ευθύνη». Ας σκεφτούμε τι έγινε στην πανδημία που η κυβέρνηση και τα «παπαγαλάκια» της μας χρέωναν ότι για τη διασπορά του ιού ευθυνόμαστε εμείς, οι νέοι κλπ., την ίδια ώρα που εμείς περάσαμε μήνες κλεισμένοι σπίτι μας και με μεγάλη ευθύνη αντιμετωπίσαμε την κατάσταση και η κυβέρνηση όχι μόνο δεν έπαιρνε μέτρα για την πρόληψη και προστασία όλων μας, αλλά και έθεταν τους όρους για την περαιτέρω εξάπλωσή του, όπως με τα ελλιπή μέτρα στα σχολεία.

Αυτή η «κασέτα της ατομικής ευθύνης» παίζει συχνά τώρα τελευταία για  διάφορα θέματα και ανάγκες μας. Στοχεύουν να μας ενοχοποιούν  ως υπεύθυνους για την υποβάθμιση της υγείας μας και του περιβάλλοντος, τον υποσιτισμό παιδιών στον κόσμο, κρύβοντας τον πραγματικό, «μεγάλο» ένοχο δεν είναι άλλος από την πολιτική που αντιμετωπίζει το περιβάλλον και την «προστασία» του, την υγεία και τη διατροφή μας ως εμπορεύματα για να βγάλουν μια χούφτα όμιλοι περισσότερο κέρδος. Πέρα από «ένοχους», θέλουν να μας κάνουν και «συνένοχους» στα καταστροφικά σχέδια τους, αφού μας πλασσάρουν,  εκμεταλλευόμενοι την αυξανόμενη και δίκαιη ανησυχία μας για την κατάσταση, για τις λεγόμενες «πράσινες» επενδύσεις, που όπως αποδεικνύεται μόνο «πράσινες» δεν είναι.

Η προσωπική ευθύνη βεβαίως και υπάρχει! Όμως αυτή δεν μπορεί να ταυτίζεται και να περιορίζεται αποκλειστικά με το αν θα προσέξουμε την προσωπική μας διατροφή, αν θα κάνουμε ανακύκλωση ή αν θα στηρίξουμε ένα συνάνθρωπό μας. Αντίθετα η προσωπική ευθύνη κάθε νέου αφορά την εύρεση των πραγματικών αιτιών της υποβάθμισης της υγείας και της ζωής του λαού, τη συμμετοχή του στον συλλογικό και οργανωμένο αγώνα ενάντια σε αυτά.

Πόσοι νέοι  κάνουν φιλότιμες προσπάθειες για να ανακυκλώσουν τα απορρίμματα τους ενώ την ίδια ώρα λιγότερο από το 1/5 των απορριμάτων στους μπλε κάδους ανακυκλώνεται; Πόσοι δεν έχουν αγοράσει ένα επιπλέον πακέτο μακαρόνια για τους συνανθρώπους μας που το έχουν ανάγκη, αλλά το φαινόμενο του υποσιτισμού «καλά κρατεί» όχι μόνο στην Αφρική, αλλά και στα σχολεία της Ελλάδας με λιποθυμίες ακόμα και μαθητών;

Τελικά, τι είναι αυτό που καθορίζει τις διατροφικές μας συνήθειες, δημιουργεί τον υποσιτισμό στον κόσμο αλλά και την καταστροφή του περιβάλλοντος;

Για να το απαντήσουμε θα αξιοποιήσουμε το παρακάτω απόσπασμα του κειμένου όπου τονίζεται η σχέση της διατροφής μας με το περιβάλλον: «κάθε μπουκιά στο πιάτο μας, χρειάζεται γη για να καλλιεργηθεί, νερό και ενέργεια». Θα προσθέταμε το πιο βασικό, ότι όλα αυτά χρειάζονται τον ίδιο τον εργαζόμενο άνθρωπο, τον παραγωγό του πλούτου όλης της κοινωνίας.

Αλλά με τί κίνητρο όλοι αυτοί οι συντελεστές σήμερα συνδυάζονται στην παραγωγική διαδικασία; Αλήθεια, με τι στόχο θα επενδύσουν οι κομβικοί «παίκτες» (όπως τονίζεται στο ίδιο το κείμενο) στην παραγωγή των τροφίμων και στην εφοδιαστική αλυσίδα; Με στόχο την υγεία μας, την διατροφική μας ασφάλεια και ποιότητα ζωής ή με κριτήριο το κέρδος τους; Ρητορικό το ερώτημα, αρκεί να ρίξουμε μια ματιά τριγύρω μας...

Ο σκοπός των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων για το μεγαλύτερο κέρδος έναντι των ανταγωνιστών τους είναι αυτός που καθορίζει και το που (σε ποιους τομείς της οικονομίας, χώρες κλπ.), πως (με τι μέσα τεχνολογικά, τι όρους εργασίας, τι επίδραση στο περιβάλλον κλπ.) και εάν θα παραχθεί κάτι στην κοινωνία (με το μεγαλύτερο κέρδος).

Αυτός ο σκοπός των μεγάλων ομίλων για περισσότερα πλούτη είναι που θέτει τα πιο ουσιαστικά εμπόδια στην προσπάθειά μας να βελτιώσουμε τις διατροφικές μας συνήθειες, βάζοντας τους γονείς μας και αύριο εμάς, να δουλεύουμε περισσότερες ώρες, πιο εξουθενωτικά, να έχουμε ελάχιστο ελεύθερο χρόνο και χαμηλούς μισθούς και να οδηγούμαστε συχνά και δυστυχώς στην παραγγελία fast food γευμάτων, τα οποία είναι ανθυγιεινά και ταυτόχρονα ακριβαίνοντας τα τρόφιμα και όλα τα εμπορεύματα και οδηγώντας εν τέλει στην επιλογή από τα ράφια του super market όχι με βάση την ποιότητα του υλικού αλλά με το πόσο «βαστά η τσέπη μας».

Μπορεί να συνηθίζουν να μας παρουσιάζουν ως «ανεύθυνη γενιά» αλλά μας ενδιάφερει και η διατροφή μας, η υγεία μας, το μέλλον μας. Θέλουμε ανεβασμένη ποιότητα ζωής και τη διεκδικούμε, γνωρίζοντας πολύ καλά πως μπορούμε να την αποκτήσουμε. Προστατεύουμε και με την ατομική μας στάση το περιβάλλον γιατί θέλουμε να ανήκει και να «δουλεύει» για όλους τους ανθρώπους και  τις ανάγκες τους!

Αυτό που μάλλον δεν πολυαρέσει είναι που μας γεννιούνται κάποιες απορίες προς όλους όσους μας κάνουν «κηρύγματα», «κλαίνε» για την επισιτιστική κρίση, λένε πως ενδιαφέρονται για τη διατροφή μας. Προς την ΕΕ, τις κυβερνήσεις, διαφόρους κρατικούς οργανισμούς.

Γιατί «κάνουν πόλεμο» στο έδαφος της Ουκρανίας;  Γιατί εδώ και 5 μήνες ισοπεδώνεται μαζί με λαούς και ο φυσικός πλούτος από τις βόμβες των Ρωσία και ΝΑΤΟ- ΗΠΑ- ΕΕ; Γιατί εντείνουν τον υποσιτισμό σε μεγάλο κομμάτι πληθυσμού της γης, την επισιτιστική και ενεργειακή φτώχεια με την εκτίναξη της ακρίβειας;  

Που ήταν το ενδιαφέρον τους για τα χιλιάδες στρέμματα καμμένων δασών στις περσινές καταστροφικές πυρκαγιές; Αν ψάξουμε, ίσως το βρούμε δίπλα στο ενδιαφέρον τους για τις περιοχές Natura που καταστρέφονται για να μπουν ανεμογεννήτριες; Ή στο ενδιαφέρον τους για το γεγονός πως μόλις 100 εταιρείες αποτελούν την πηγή άνω του 70% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων;

Γιατί, όποιος μαθητής έχει πρόβλημα, για παράδειγμα με το βάρος του, να πρέπει να χρυσοπληρώσει διατροφολόγο, ειδικές εξετάσεις κ.λπ. για να μη μιλήσουμε για το γεγονός της τεράστιας καθυστέρησης και περιορισμού των σχολικών γευμάτων τη φετινή σχολική χρονιά;

Γιατί δε μιλούν για την απουσία ουσιαστικού ελέγχου των φυτικών λιπασμάτων και των ζωοτροφών που δημιουργεί πολλές φορές και προβλήματα στην υγεία του λαού και των παιδιών του και μολύνει τη βιοποικιλότητα της εκάστοτε περιοχής;

«Τρελές αγελάδες» ονομάστηκαν οι αγελάδες που εκτρέφονταν με ζωοτροφές που είχαν διοξίνες και συνδέθηκαν με τη μετάδοση ασθενειών στους ανθρώπους στα τέλη του 20^ου αιώνα, που είχε ως αποτέλεσμα ακόμα και τον θάνατο ανθρώπων. Για δέκα χρόνια η ΕΕ και δεκάδες κυβερνήσεις ενώ γνώριζαν την κατάσταση, την «κουκούλωναν» με κάθε τρόπο.

Γιατί, για παράδειγμα χιλιάδες άνθρωποι ζουν και αναπνέουν αναθυμιάσεις απο τα «καζάνια του θανάτου» στο Πέραμα με τον καθημερινό φόβο για ένα μεγάλης έκτασης βιομηχανικό ατύχημα, αλλά... τα λεφτά πάνε λίγο πιο πέρα... στη στήριξη των εφοπλιστών στη Ζώνη με δισεκατομμύρια χρηματοδοτήσεις; Και δεκάδες τέτοια άλλα παραδείγματα.

Όλα τα προβλήματα, τα θέματα που μας απασχολούν όπως και αυτό της υγιεινής διατροφής και της προστασίας του περιβάλλοντος δεν λύνονται μαζί με τους υπεύθυνους για αυτά αλλά σε σύγκρουση με μαζί τους. Σε αγώνα που θα αποδεικνύει τον ένοχο, που δεν είναι άλλος από το κηνύγι του κέρδους των λίγων είς βάρος της ζωής των πολλών. Σε αγώνα που θα μας γεμίζει δύναμη και αντοχή, για αυτό και θα αξιοποιεί τη διάθεση για προσφορά και εθελοντισμό που πηγάζει από την αγωνία της νέας γενιάς. Που το «κάτι πρέπει να γίνει» θα μετατρέπεται σε καθημερινό αγώνα για να αλλάξει ριζικά ο κόσμος!

Για τον κόσμο όπου η οικονομία και η κοινωνία θα λειτουργούν με επίκεντρο τις ανάγκες των πολλών, το περιβάλλον θα μπορεί να προστατευτεί ουσιαστικά και να γίνει πραγματικά το «έδαφος» για μια ζωή στο ύψος των δυνατοτήτων της εποχής.