Προτάσεις βιβλίων:Όταν η πραγματική διαχωριστική γραμμή της κοινωνίας χαράσσεται στη λογοτεχνία…
Παρ, Ιουλ 21, 2023
Προβληματιστήκαμε για τα βιβλία που θα προτείνουμε φέτος το καλοκαίρι. Έτσι, αποφασίσαμε να δώσουμε τη δική μας απάντηση στη συζήτηση που έχει ανοίξει -ιδίως μετά τις εκλογές- περί διαχωριστικών γραμμών και δεν είναι άλλη από το να ενισχύσουμε, μέσα από τη λογοτεχνία, τη μόνη διαχωριστική γραμμή που υπάρχει στην κοινωνία: την ταξική.
Άλλωστε, η ταξικότητα αντικειμενικά διαπερνά τη λογοτεχνία, άσχετα αν το συνειδητοποιεί απόλυτα ο ίδιος ο δημιουργός της, ο λογοτέχνης. Αντίθετα με τα άλλα είδη Τέχνης (ζωγραφική, γλυπτική, μουσική, χορό), που απευθύνονται άμεσα στις αισθήσεις χρησιμοποιώντας κάποιο υλικό αντικείμενο, π.χ. χρώμα, πέτρα ή κάποια ενέργεια, όπως η κίνηση του σώματος, ο ήχος μιας χορδής ή ενός πλήκτρου, η λογοτεχνία μορφοποιείται με λέξεις, με τη γλώσσα και επομένως απευθύνεται πιο άμεσα στη νόηση, τη σκέψη. Ακριβώς σ’ αυτό συνίστανται και οι μεγαλύτερες δυνατότητες της λογοτεχνίας, σε σύγκριση με τα άλλα είδη Τέχνης, να επιδράσει στην ταξική και πολιτική συνείδηση.
Ντιμιτάρ Ντίμοφ, “Τα Καπνά”
Ο Ντίμιταρ Ντίμοφ (1909-1966) ήταν μία από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες της βουλγαρικής λογοτεχνίας του 20ου αι. Στο μυθιστόρημά του “Τα Καπνά” περιγράφεται η ζωή του βουλγαρικού λαού τη δεκαετία του 1930 και στις αρχές της δεκαετίας του 1940. Ο συγγραφέας με ασυνήθιστη δύναμη απεικονίζει τις μεγάλες κοινωνικές δονήσεις της εποχής και τα ανθρώπινα δράματα, αναδεικνύει το ρόλο της εργατικής τάξης και του Κομμουνιστικού Κόμματος στον αγώνα για την κοινωνική απελευθέρωση, καθώς και τον αντιδραστικό ρόλο της αστικής τάξης.
Μπορείτε να προμηθευτείτε "Τα Καπνά" από το βιβλιοπωλείο της Σύγχρονης Εποχής
Απόσπασμα του βιβλίου:
Η σάλα ήταν γεμάτη από την κιτρινωπή σκόνη, που άφηνε ο καπνός και που τύλιγε τους εργάτες σα σύννεφο από ασφυξιογόνα. Είχε κάτι το απαίσιο και σκληρό αυτή η ερεθιστική, καυτερή και λεπτή σαν την ομίχλη σκόνη, που τρύπωνε μέσα στα μάτια, στη μύτη, στο στόμα, στο λαρύγγι. (…) Μέσα όμως στην κουρασμένη και την εκνευρισμένη αυτή μάζα των καταπιεσμένων ανθρώπων, που φαινομενικά ήταν διαιρεμένοι, υπήρχε στην ουσία μία σπάνια ομοφωνία. Η αλληλεγγύη αυτών των ανθρώπων εκδηλωνόταν ακόμα πιο πολύ τις μέρες των απεργιών, είτε τους μήνες της πείνας το χειμώνα με την ανεργία. Τότε μέσα από την αγένεια, την οργή και τη δυστροπία τους, αναδυόταν η ανθρώπινη ζεστασιά, η συμπόνια κι η αλληλοβοήθεια. Όμως ούτε οι εργοδότες, ούτε οι υπηρέτες τους δεν το υποψιάζονταν αυτό.
Τζακ Λόντον, “Επανάσταση”
Ο Τζακ Λόντον (1876-1916) είναι ο μεγαλύτερος Αμερικανός συγγραφέας των αρχών του 20ου αιώνα. “Εκρηκτικός”, μεγαλωμένος με δυσκολίες και σε ταξικές συγκρούσεις, μέλος του Σοσιαλιστικού Κόμματος ΗΠΑ, εμπνεύστηκε από τον Μαρξ, την Παρισινή Κομμούνα, τις επαναστάσεις εκείνης της εποχής και μας χάρισε έργα-σύμβολα για τον αγώνα της εργατικής τάξης να απαλλαγεί οριστικά από την εκμετάλλευση, τη φτώχεια και την αδικία και να οικοδομήσει τη δική της κοινωνία, τον σοσιαλισμό.
Η “Σιδερένια Φτέρνα” αποτελεί το ωριμότερο, το πιο μαχητικό, επαναστατικό έργο του Τζακ Λόντον, ένα πραγματικό αριστούργημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Αντίστοιχα, και το βιβλίο, που προτείνουμε, η “Επανάσταση” είναι συλλογή διηγημάτων με περιπετειώδεις ιστορίες, στις οποίες ο Λόντον περιγράφει με τρόπο σπαραχτικό την κοινωνική αδικία.
Αυτό που πραγματικά καθηλώνει τον αναγνώστη στα έργα αυτά είναι η επαναστατική φλόγα, το ταξικό μίσος ενάντια στους εκμεταλλευτές, η ζωντανή προαναγγελία των επαναστάσεων του μέλλοντος, του ξεσηκωμού των καταπιεζόμενων ενάντια στους εκμεταλλευτές τους, η αλήθεια της ταξικής πάλης.
Απόσπασμα του βιβλίου:
Το ταξικό μίσος, ισχυρίζεται ο πρόεδρος Ρούσβελτ, είναι κάτι κακό. Αλλά αυτό είναι που διακηρύσσει ο επαναστάτης. Και όχι μόνο δε θέλει το ταξικό μίσος να σβήσει από τον χώρο δουλειάς, το εργοστάσιο, αλλά το έχει βάλει σκοπό να το επεκτείνει και στον πολιτικό χώρο. Όπως λέει ο ηγέτης των επαναστατών, Γιουτζίν Β. Ντεμπς, “σ’ αυτή την πάλη δεν υπάρχει καλός αστός ούτε κακός εργάτης. Κάθε αστός είναι εχθρός και κάθε εργάτης φίλος”.
Χόρχε Αμάντο, “Σκληροί καιροί” - “Νύχτες αγωνίας” - “Φως στο σκοτάδι” (τριλογία)
Στα πορτογαλικά «Αμάντο», σημαίνει «αγαπημένος», «αυτός που έχει αγαπηθεί». Ο Χόρχε Αμάντο (1912-2001), ο μεγαλύτερος λογοτέχνης της Βραζιλίας ευτύχησε να γνωρίσει, εν ζωή, την αγάπη εκατομμυρίων αναγνωστών από όλον τον κόσμο και την παγκόσμια αποδοχή. Πρόλαβε να δει τα έργα του να μεταφράζονται σε 54 γλώσσες και το όνομά του να συνδέεται με αναγνωρίσεις όπως το Βραβείο Λένιν, ενώ ήταν πολλές φορές υποψήφιος και για το βραβείο Νόμπελ, το οποίο όμως δεν έλαβε ποτέ. Ίσως για τους ίδιους λόγους για τους οποίους βραβεύτηκε με το βραβείο Λένιν...
Η τριλογία που προτείνουμε κυκλοφόρησε το 1977 από τις εκδόσεις «Α. Λιβάνης» και δυστυχώς ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να την ψάξει σε παλαιοπωλεία, σε επιλεγμένες βιβλιοθήκες ή στο διαδίκτυο. Θα μπορούσαμε να δώσουμε στο έργο αυτό τον τίτλο «Ύμνος στο κομμουνιστικό κίνημα». Σε μια, πράγματι, συναρπαστική μυθιστορηματική εξιστόρηση, ο συγγραφέας βάζει ένα ταξικό νυστέρι στη βραζιλιάνικη κοινωνία της δεκαετίας του ’30 μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’40 στο φόντο του παγκόσμιου γίγνεσθαι, από την οποία δε λείπει καμία πτυχή, κανένα στρώμα και καμία ατομική νοοτροπία του συνόλου της κοινωνίας (ούτε οι συζητήσεις για το ρόλο της τέχνης δεν ξεχάστηκαν), ενώ ξεπροβάλλει γλαφυρά και πρωτοπόρα ο ηρωικός αγώνας των κομμουνιστών.
Απόσπασμα του βιβλίου:
- Ποια ικανότητα, νομίζεις πως είναι η πιο απαραίτητη για την εξυπηρέτηση του Κόμματος και της Επανάστασης;
- Πολλές -απάντησε ο Βίτορ- πολλές… Είναι απαραίτητο να μελετάμε κάθε μέρα, χρειαζόμαστε θάρρος, τιμιότητα, υπακοή, δυναμισμό, εξυπνάδα και τόσα άλλα…
Κοιτούσε τον Πορτογάλο και τα κουρασμένα μάτια του έδειχναν σαν ονειροπόλα.
- Έχει, όμως ένα πράγμα αναγκαίο πάνω απ’ όλα τ’ άλλα. Ο σύντροφος Λένιν, μας δίδαξε, πως το πιο αξιόλογο κεφάλαιο είναι ο άνθρωπος. Ένας κομμουνιστής, Ραμίρο, πρέπει να έχει την καρδιά γεμάτη από αγάπη για τον άνθρωπο. Γνώρισα ανθρώπους που μπήκαν στο Κόμμα μας με την καρδιά γεμάτη μίσος για τη ζωή και τους ανθρώπους. Ήταν το μόνο αίσθημα, που τους έσπρωξε κοντά μας. Γνώρισα πολλούς απ’ αυτούς. Κανένας απ’ αυτούς όμως, δεν έμεινε για πολύν καιρό στο Κόμμα. Μόνο το ταξικό μίσος είναι νόμιμο. Μίσος κατά των εκμεταλλευτών. Αυτό όμως το ίδιο το μίσος, αντανακλάει σε αγάπη για τους εκμεταλλευόμενους. Καταλαβαίνεις; Να αγαπάς τους ανθρώπους, να ’χεις καρδιά ικανή να κατανοεί τους άλλους, να τους εκτιμάς, να τους βοηθάς. Το πιο μεγάλο χαρακτηριστικό για έναν Κομμουνιστή, είναι η αγάπη για τους ανθρώπους, Ραμίρο. Ποια άλλη αποστολή έχουμε παρά να θεμελιώσουμε μια ευτυχισμένη ζωή για τους ανθρώπους; Και ακόμη, η αγάπη μας για τη Σοβιετική Ένωση, όπου μια τέτοια ζωή είναι πραγματικότητα.
Σηκώθηκε. Ο Πορτογάλος τον παρατηρούσε. Ψηλός, βαθιές χαρακιές στο κούτελο, τα μάτια να λαμπιρίζουν σαν ενός ποιητή την ώρα της δημιουργίας, κάτι που εμψύχωνε αυτό το κουρασμένο πρόσωπο και μια βαθιά δύναμη που του καθοδηγούσε την καρδιά.
- Γι’ αυτό και το Κόμμα, Ραμίρο, -συνέχισε- είναι αθάνατο και ανίκητο. Όχι πως είμαστε υπεράνθρωποι… Είμαστε άνθρωποι με πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Αυτό που μας χωρίζει από τους άλλους είναι ότι ανήκουμε στο Κόμμα μας. Από αυτό αντλούμε κάθε δύναμή μας. Είναι οι ιδέες του, που δικαιολογούν την ύπαρξή του. Η ευτυχία του κόσμου πάνω στη γη, η δημιουργία ενός κόσμου χορτασμένου και χαρούμενου….
Ίλια Έρενμπουργκ, “Η πτώση του Παρισιού”
Ο Ίλια Ερενμπουργκ (1891-1967) δημιουργεί ένα επικό μυθιστόρημα, που λίγα έχει να ζηλέψει από μια ιστοριογραφία. Άρχισε τη συγγραφή του έργου το 1940, παίρνοντας για το συγκεκριμένο έργο και το Κρατικό Βραβείο της ΕΣΣΔ. Πιάνοντας το νήμα από την Παρισινή Κομμούνα εστιάζει στις συγκλονιστικές μέρες του 1934 και τα πικρά γεγονότα που ακολουθούν από τη σύσταση του Λαϊκού Μετώπου στη Γαλλία έως και την πτώση του Παρισιού, δηλαδή την παράδοσή του στους ναζί. Χτίζοντας έναν-έναν τους χαρακτήρες που αντιπροσωπεύουν τους πρωταγωνιστές εκείνης της ιστορικής στιγμής, δείχνει τις μεταβολές, τα όριά τους και προπάντων την άτεγκτη ταξική πραγματικότητα. Μπορεί ένα Κομμουνιστικό Κόμμα συμμετέχοντας σε μια αστική κυβέρνηση ν’ αποτρέψει την οικονομική καπιταλιστική κρίση και τις συνέπειές της; Μπορεί ν’ αποτρέψει τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο;
Μπορείτε να προμηθευτείτε την "Πτώση του Παρισίου" από το βιβλιοπωλείο της Σύγχρονης Εποχής
Απόσπασμα του βιβλίου:
Όμως, η ευτυχία θα έρθει, Ντενίζ. Μια μεγάλη ευτυχία! Δε με πιστεύεις; Κατάλαβέ το, θα νικήσουμε. Είναι πολύ απλό, σαν τη μέρα που έρχεται μετά από τη νύχτα ή την άνοιξη που έρχεται μετά από τον χειμώνα. Δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά. Εμείς έχουμε ανθρώπους που δίνουν και την ψυχή τους! Ενώ αυτοί τι είναι; Κακούργοι ή εκφυλισμένοι. Θα νικήσουμε οπωσδήποτε και η ευτυχία θα έρθει. Οι άνθρωποι είναι διψασμένοι για ευτυχία, για μια ευτυχία απλή και μεγάλη συγχρόνως. Διψάνε για τα πιο κοινά πράγματα. Διψάνε για να ζήσουν, ν’ αναπνέουν, να μην τρομάζουν όταν ακούν βήματα, να μην περιμένουν με αγωνία πως θ’ ακούσουν σειρήνες. Διψάνε να κάνουν παιδιά, ν’ αγαπήσουν, όπως αγαπιόμαστε εσύ και εγώ… Η ευτυχία θα έρθει…
Εκείνη απάντησε μ’ έναν τρόπο επίσημο, όπως τελειώνουν οι προσευχές μ’ ένα αμήν:
- Θα έρθει!