Το μεγάλο «business plan» των Πανεπιστημίων

Ο 4ετής προγραμματισμός των ΑΕΙ δεν είναι κάποιο «νέο φρούτο» αλλά προβλεπόταν ήδη από το νόμο- πλαίσιο Διαμαντοπούλου (του 2011). Με τις συμφωνίες αυτές, τα Πανεπιστήμια καθορίζουν τα βήματα και το χρονοδιάγραμμα για να «πιάσουν» τους στόχους που τους έχουν θέσει η ΕΕ και οι κυβερνήσεις για λογαρια­σμό των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων. Με βάση την τήρηση των όρων της προγραμματικής συμφω­νίας και την απόδοση κάθε ιδρύματος θα καθορίζε­ται και η χρηματοδότησή τους.

Στην πράξη με μοχλό τη σύνδεση της χρηματοδότη­σης με την «αξιολόγηση» κάθε πανεπιστήμιο:

• Θα ανταγωνίζεται τα υπόλοιπα για να επιβιώσει, λειτουργώντας με όρους επιχείρησης, εσόδων-εξόδων, περικοπής «δαπανών» και προσωπικού.
• Θα πουλάει τα πάντα: Προπτυχιακά και μεταπτυ­χιακά προγράμματα σπουδών, έρευνα, ταχύρρυθμα προγράμματα κατάρτισης, «θερινά σχολεία» και ο φοι­τητής-πελάτης θα χώσει βαθιά το χέρι στην τσέπη για να αγοράσει το εκπαιδευτικό προϊόν.
• Θα κυνηγά ιδιώτες χορηγούς-επενδυτές παραχωρώ­ντας τομείς της έρευνας, της λειτουργίας, της φοιτητικής μέριμνας, της εκπαιδευτικής διαδικασίας, εξαρτώντας την ύπαρξη και τη λειτουργία του από τις επιχειρήσεις.
• Θα προσαρμόζει συνεχώς τα προγράμματα σπουδών του στις εφήμερες ανάγκες της αγοράς για να προσελ­κύσει φοιτητές-πελάτες και ιδιωτική χρηματοδότηση. Το ανοιγοκλείσιμο τμημάτων και τις σπουδές-σούπα θα τις «πληρώσουν» για άλλη μια φορά οι φοιτητές που θα παίρνουν ένα πτυχίο λειψών γνώσεων και περιορι­σμένης πρόσβασης στο επάγγελμα, ένα πτυχίο με ημε­ρομηνία λήξης.

Οι προγραμματικές συμφωνίες αποτελούν βασικό μοχλό προώθησης της επιχειρηματικής δραστηριό­τητας μέσα στα Ιδρύματα. Έρχονται να συμβάλλουν στην παραπέρα κατηγοριοποίηση των τμημάτων, στην περαιτέρω απαξίωση των σπουδών και των πτυχίων που αυτά απονέμουν.

Οι προγραμματικές συμφωνίες αποτελούν σημαντικό κρίκο της αστικής στρατηγικής για τη διαμόρφωση του πανεπιστημίου που θα περιφρουρήσουν οι νέοι μηχα­νισμοί καταστολής που θεσπίστηκαν με τον νόμο Κερα­μέως - Χρυσοχοϊδη.

Οι εξελίξεις αυτές αφορούν το σύνολο των Πανεπι­στημίων. Η κυβέρνηση της ΝΔ, κινούμενη σύμφωνα με τη στρατηγική της ΕΕ, θα προχωρήσει σε αναδιάταξη του χάρτη της Ανώτατης Εκπαίδευσης, αξιοποιώντας για αυτό το σκοπό και τη μείωση των εισακτέων μέσω της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής και τις διαγραφές φοι­τητών. Ήδη, έχει ανοίξει η συζήτηση για την ανάγκη να «ξεκαθαρίσει το τοπίο των ιδρυμάτων της χώ­ρας». Η υπουργός Παιδείας με δηλώσεις της έχει εξαγ­γείλει νομοθετική παρέμβαση με πολλαπλές συνέπειες:

• —Ίδρυση τριετών προγραμμάτων σπουδών με κα­τεύθυνση «εφαρμοσμένων επιστημών και τεχνολογίας» στο πλαίσιο των πανεπιστημίων, που θα δημιουργη­θούν είτε εξαρχής είτε με τη μετατροπή σε τριετή των προγραμμάτων σπουδών που δε θα «προσελκύουν» φοιτητές λόγω της ΕΒΕ. Άλλη μια κατηγορία πτυχίων και αποφοίτων έρχεται να προστεθεί δίπλα στα 5ετή, 4ετή πτυχία και στα 3ετή ιδιωτικά κολέγια, πιέζοντας συνολικά τους όρους εργασίας της υψηλά ειδικευμένης εργατικής δύναμης προς τα κάτω.
• Συνολική προσαρμογή και επανεξέταση προ­γραμμάτων σπουδών στην κατεύθυνση απόκτησης εφήμερων δεξιοτήτων και καταρτίσεων.
• Διπλά πτυχία και πτυχία διπλής ειδίκευσης, δηλαδή πτυχία-αχταρμάς χωρίς δομημένο πρόγραμμα σπουδών με αποτέλεσμα ο φοιτητής να μην μπορεί να αποκτήσει στέρεο επιστημονικό υπόβαθρο και σύγχρο­νη επαγγελματική ειδίκευση στο αντικείμενό του.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του πως εκφράζονται αυτοί οι σχεδιασμοί στην πράξη αποτελεί ο Στρατηγικός Σχεδιασμός του Πανεπιστημίου Πατρών.

Με πρόσχημα τη μειωμένη χρηματοδότηση, την έλλειψη καθηγητών, υποδομών και εστιών, τον αριθμό των εισακτέ­ων και τις χαμηλές βάσης εισαγωγής, η Σύγκλητος πρότεινε τη συγχώνευση, μετακίνηση, μετονομασία και το κλείσιμο ορισμένων τμημάτων και το Υπουργείο Παιδείας έτρεξε να υλοποιήσει την πλειοψηφία αυτών των προτάσεων.

Η υποκρισία περισσεύει! Οι κυβερνήσεις ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑ­ΣΟΚ και οι διοικήσεις των ιδρυμάτων που έσπειραν παντού τμήματα με χρήματα και κατεύθυνση της ΕΕ, πολλές φορές χωρίς επιστημονικό αντικείμενο και τις απαραίτητες υποδο­μές και προσωπικό, τώρα αξιοποιούν αυτή την κατάσταση ως πρόσχημα για να προχωρήσουν σε νέες συγχωνεύσεις με τα κριτήρια της αγοράς.

Οι κυβερνήσεις που έχτισαν το σχολείο της αμάθειας, του εξεταστικού μαραθώνιου, των ταξικών φραγμών, το σχολείο που φτάνει μεγάλο μέρος των μαθητών του να αποτυγχά­νει στις εξετάσεις, κουνάνε το δάχτυλο στους ίδιους τους μαθητές και τους προετοιμάζουν για πελατεία στα ιδιωτικά κολέγια!

Οι κυβερνήσεις που μειώνουν κι άλλο την κρατική χρηματοδότηση, αρνούνται την πρόσληψη μόνιμων κα­θηγητών, παραδίδουν τις ελάχιστες εστίες σε ιδιώτες, προχωράνε τα όρια φοίτησης, μειώνουν τις μετεγγραφές, επιβάλουν 10ωρη εργασία στους εργαζόμενους φοιτητές, είναι αυτές που κατηγορούν τους φοιτητές για «εγκατάλει­ψη των σπουδών τους»!

Το πανεπιστήμιο-επιχείρηση, η εμπορευματοποίηση των σπουδών, η μειωμένη κρατική χρηματοδότηση αποτελούν το πρόβλημα και όχι τη λύση σε μια σειρά «διαρθρωτικών προβλημάτων» των ΑΕΙ όπως προπαγανδίζουν στελέχη επιχειρήσεων και αστικών κομμάτων στις σχολές.

Είναι χαρακτηριστικό ότι με το ίδιο επιχείρημα, αυτό της βαθύτερης σύνδεσης των σχολών με τις επι­χειρήσεις, πριν λίγα χρόνια ίδρυσαν τα τμήματα που σήμερα κλείνουν! Για άλλη μια φορά αποδεικνύεται ότι το πρόβλημα είναι ακριβώς η υποταγή των ιδρυμάτων στις εκάστοτε ανάγκες της καπιταλιστικής κερδοφορίας, που ανοιγοκλείνει τμήματα, παίζει με τις ζωές χιλιάδων φοιτητών, δημιουργεί μια στρατιά ανέργων και ευέλικτων εργαζόμενων.

Φυσικά το Πανεπιστήμιο Πατρών, όπως κάθε καλή επι­χείρηση, δεν έχει στόχο να κλείσει τα παραρτήματά του σε μια σειρά πόλεις αλλά προχωρά σε μια «επιχειρηματική αναδιάρθρωση». Διαβεβαιώνει ότι «η παρουσία του Πανε­πιστημίου Πατρών δεν θα σταματήσει σε καμία από τις πό­λεις που βρίσκεται σήμερα» αλλά θα αναπτύξει περαιτέρω την επιχειρηματική του λειτουργία, προσαρμοσμένο και στις ανάγκες της καπιταλιστικής οικονομίας σε περιφερει­ακό επίπεδο, θέτοντας στόχο «τη δημιουργία Γεωργικής Σχολής και Σχολής Οίνου και Αμπέλου, κοινά προγράμμα­τα σπουδών με άλλα Πανεπιστήμια (πχ ΕΑΠ), επιχειρηματι­κά πάρκα, ξενόγλωσσα προπτυχιακά προγράμματα σπου­δών, μεταπτυχιακά προγράμματα και θερινά σχολεία» με το αζημίωτο. Αυτό ονομάζουν «εκσυγχρονισμό»!

Πόσο σύγχρονο, όμως, είναι ένα φοιτητής να μπαίνει στο τμήμα για να βγει μηχανικός και να βγαίνει γεωπό­νος, να μην καταφέρνει καν να ολοκληρώσει τις σπουδές του επειδή κλείνει το τμήμα του ή επειδή η σχολή του μεταφέρεται και πρέπει να σηκώσει το κόστος;

Πόσο σύγχρονο είναι τμήματα και επιστημονικά αντικεί­μενα να στερούνται καθηγητών, υποδομών, εξοπλισμού, να δημιουργούνται τμήματα με αντεπιστημονικά και ασύνδετα μεταξύ τους προγράμματα σπουδών;

Πόσο σύγχρονο είναι η επιστημονική γνώση και έρευνα να πατάει πάνω στα «θέλω» των επιχειρηματικών ομίλων και όχι στις ανάγκες της κοινωνίας;

Στα σχέδια της κυβέρνησης έρχεται να προστεθεί η «εποικοδομητική» κριτική του ΣΥΡΙΖΑ. Αντιμετω­πίζοντας τους φοιτητές και τις οικογένειές τους σαν «ευρώ» με πόδια και τις σχολές σαν «θυγατρικές» των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων αναφέρεται στα ιδρύματα σαν «φορείς ανάπτυξης των τοπικών κοινωνιών και περιφερειών μέσα από την συμβολή στην οικονομική δραστηριότητα».

Στην πραγματικότητα, οι αλλαγές που προωθεί η ΝΔ έρχονται να πατήσουν πάνω στο έργο του ΣΥΡΙΖΑ. Στη θέση των 2ετων προγραμμάτων κατάρτισης που νομοθέτησε ο ΣΥΡΙΖΑ εντός των ΑΕΙ η ΝΔ νομοθετεί 3ετή προγράμματα τεχνολογικής ειδίκευσης. Η δια­τήρηση της υποχρηματοδότησης και υποστελέχωσης αξιοποιείται και από τους δύο για να προχωρήσουν συγχωνεύσεις τμημάτων και η κατηγοριοποίηση πτυ­χίων, με μια μεγάλη γκάμα αποφοίτων στο ίδιο επι­στημονικό αντικείμενο. Η γενίκευση των διδάκτρων στα μεταπτυχιακά, η ισοτίμηση των πτυχίων ιδιω­τικών κολλεγίων-πανεπιστημίων είναι έργο και των δύο. Απέναντι στο δίκαιο αίτημα των φοιτητών για την ύπαρξη ενός και μόνο πτυχίου, πανεπιστημια­κού επιπέδου στο επιστημονικό αντικείμενο, όπως γίνεται με τις Σχολές Μηχανικών του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, όλες οι κυβερνήσεις απαντούν με επιτροπές, που επιτείνουν την ομηρία και τον αντα­γωνισμό χιλιάδων αποφοίτων.

Η λύση στην αγωνία των φοιτητών να ολοκληρώ­σουν τις σπουδές τους, να αποκτήσουν πτυχίο που θα τους δίνει όλα τα αναγκαία εφόδια για να ερ­γαστούν στο αντικείμενό τους με δικαιώματα, δεν έχει δοθεί μέχρι σήμερα ούτε και μπορεί να δοθεί από τα σχέδια των εκάστοτε διοικήσεων, υπουργών και κυβερνήσεων, στο δρόμο υλοποίησης της στρα­τηγικής του κεφαλαίου και της ΕΕ για την Ανώτατη Εκπαίδευση.

Στην εποχή μας, η αναγκαία σύνδεση του Πανεπι­στημίου με την παραγωγή και την κοινωνία μπορεί να υλοποιηθεί προς όφελος των φοιτητών και του λαού. Με κεντρικά σχεδιασμένη παραγωγή και κοι­νωνικές υπηρεσίες, σε συνθήκες κοινωνικής ιδιοκτη­σίας των μέσων παραγωγής και εργατικής εξουσίας.

Ο κεντρικός σχεδιασμός στην οικονομία, με κοινω­νικοποιημένα μέσα παραγωγής και εργατική εξουσία μπορεί να εξασφαλίσει:

• — Ανάπτυξη και αξιοποίηση της επιστήμης προς όφελος των πολλών, αξιοποιώντας όλες τις σύγ­χρονες δυνατότητες. Με κριτήριο τις διευρυνόμενες ανάγκες της κοινωνίας και όχι τα κέρδη των λίγων.
• Ουσιαστική, ολόπλευρη στήριξη όλων των νέων για να μορφωθούν ολόπλευρα, με παροχή όλων των αναγκαίων υπηρεσιών.
• Οργάνωση και περιεχόμενο σπουδών που θα έχει στο επίκεντρο την απόκτηση ολόπλευρης επιστη­μονικής επαγγελματικής εκπαίδευσης, με όλη την αναγκαία γνώση να δίνεται στις προπτυχιακές σπουδές.
• Συνεχή επιστημονική επιμόρφωση των επιστη­μόνων με κρατικό σχέδιο, μέσα στα ΑΕΙ, ενισχύοντας και όχι αμφισβητώντας τη γνώση που δίνεται από το πτυχίο.

Με τη ματιά μας σε αυτό το Πανεπιστήμιο, του σοσιαλισμού, μπορούμε σήμερα να δυναμώσουμε ακόμη περισσότερο τον αγώνα μας, τη συλλογική διεκδίκηση κόντρα στα σχέδια των εκάστοτε κυβερ­νήσεων. Με διεκδικήσεις που αντιστοιχούν στις σύγ­χρονες και πραγματικές μας ανάγκες και στηρίζονται στις δυνατότητες τη εποχής, στην ανάπτυξη της ίδιας της επιστήμης.